Ινομυαλγία

ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ

                                            Αναστάσιος Σπαντιδέας MD, PhD, FCCP                                                                                                        Παθολόγος – Κλινικός Φαρμακολόγος  

                                       Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ινομυαλγία είναι ένα σύνδρομο χρόνιου γενικευμένου σωματικού πόνου που συνοδεύεται από αίσθημα έντονης αδυναμίας  και ύπνου που δεν ξεκουράζει και δεν  αναζωογονεί. Την ανωτέρω χαρακτηριστική τριάδα συμπτωμάτων μπορεί να συνοδεύει και μια μεγάλη γκάμα  άλλων συμπτωμάτων τα οποία δεν είναι τα ίδια για κάθε ασθενή. Τέτοια συμπτώματα είναι :

  • Ευερέθιστο έντερο
  • Ευερέθιστη ουροδόχος κύστη
  • Πονοκέφαλοι και ημικρανίες
  • Σύνδρομο ανήσυχων άκρων (ανησυχία των ποδιών τη νύχτα)
  • Αδυναμία συγκέντρωσης ή μειωμένη διάρκεια προσοχής
  • Προβλήματα με την βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη
  • Μειωμένη ταχύτητα αντιδράσεων
  • Αδυναμία εκτέλεσης πολλαπλών αποστολών
  • Ξηρότητα στόματος (ξηροστομία)
  • Δερματικές ευαισθησίες όπως έντονο αίσθημα πόνου με την απλή ψαύση, το χτένισμα ή την επαφή (αλλοδυνία)
  • Άγχος, κατάθλιψη
  • Πόνος κατά την περίοδο
  • Βουητά στα αυτιά, ζάλη
  • Μουδιάσματα και καψίματα σε διάφορα σημεία του σώματος, στα χέρια ή στα πόδια
  • Δυσλειτουργία κροταφογναθικής άρθρωσης
  • Συμπτωματική υπογλυκαιμία

Οι πόνοι στην ινομυαλγία είναι διάχυτοι και όχι εντοπισμένοι σε κάποιο ή κάποια σημεία του σώματος. Άκρα (χέρια, πόδια) και κορμός του σώματος συμμετέχουν εξ ίσου στον εντοπισμό του πόνου. Οι πόνοι είναι συνεχείς και βαθείς προερχόμενοι βασικά από ινο-μυϊκούς σχηματισμούς. Τους πόνους μπορεί να συνοδεύει δυσκαμψία των αρθρώσεων και του σώματος που είναι πιο έκδηλη κατά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Αρκετά άτομα, παράλληλα με τους πόνους, αναφέρουν και μουδιάσματα ή τσιμπήματα υπό μορφή βελονών σε διάφορα σημεία του σώματος. Όχι σπάνια συνυπάρχει υπερβολική ευαισθησία στο άγγιγμα του δέρματος (χάιδεμα, χτένισμα) που μεταφράζεται σε πόνο ή δυσφορία (αλλοδυνία) ή ακόμα και δυσανεξία στο φως και στους ήχους (φωτοφοβία, ηχοφοβία). Χαρακτηριστική είναι η πρόκληση πόνου με την άσκηση πιέσεως  σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος (εικόνα 1)

 

Εικόνα 1. Σημεία ευαισθησίας η πίεση των οποίων προκαλεί πόνο (εγκλητικά πόνου σημεία)

Το αίσθημα κόπωσης στην ινομυαλγία είναι πολύ έντονο και εκδηλώνεται ακόμα και επί απουσίας οποιασδήποτε δραστηριότητας, γίνεται δε βασανιστικό και εξοντωτικό με την παραμικρή σωματική ή πνευματική δραστηριότητα.[1] Το αίσθημα κόπωσης παρεμβαίνει  επηρεάζοντας αρνητικά τις επαγγελματικές, κοινωνικές και οικογενειακές δραστηριότητας του πάσχοντος από ινομυαλγία ατόμου καθιστώντας το πρακτικά ανίκανο και ανάπηρο. Λόγω του αισθήματος κόπωσης οι πάσχοντες αποφεύγουν συχνά οποιαδήποτε δραστηριότητα και παραμένουν για πολλές ώρες ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ή καθισμένοι σε μια αναπαυτική πολυθρόνα.

Ο ύπνος των πασχόντων από ινομυαλγία δεν είναι βαθύς και αναζωογονητικός με αποτέλεσμα το άτομο να ξυπνάει κουρασμένο και να παραπονιέται ότι δεν χόρτασε τον ύπνο ακόμα και αν αυτός, σε διάρκεια, ήταν αρκετών ωρών. Συχνά ο ύπνος είναι διακεκομμένος και διαταράσσεται εύκολα από θορύβους  και σκέψεις.

Οι νοητικές διαταραχές συχνότερα εκδηλώνονται με αδυναμία ή δυσκολία συγκέντρωσης και προσοχής με δυσκολία στη σκέψη και στην ανάκλησης των σωστών λέξεων κατά την ομιλία και με διαταραχές μνήμης κυρίως της προσφάτου και σπανιότερα της απώτερης .

Συχνότητα εμφάνισης της ινομυαλγίας

Η ινομυαλγία είναι μια αρκετά συχνή πάθηση αφού, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια που χρησιμοποιούμε, η συχνότητα εμφάνισής  της στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 2-8%  καθιστώντας την  δεύτερη  συχνότερη ρευματοπάθεια  μετά την οστεοαρθρίτιδα. Στη συντριπτική της πλειοψηφία προσβάλει συχνότερα γυναίκες. Σύμφωνα με τα παλαιά κριτήρια διάγνωσης (1990)  του Αμερικανικού Κολλεγίου Ρευματολογίας  η οποία βασιζόταν κυρίως στο διάχυτο πόνο και στην ανεύρεση επώδυνων στην πίεση σημείων η σχέση γυναικών/ανδρών ήταν 7:1 και αυτό γιατί στους άνδρες συνήθως έλλειπαν τα ευαίσθητα στην πίεση σημεία. Με τα νέα   διαγνωστικά κριτήρια (2010) με τα οποία η διάγνωση πλέον βασίζεται περισσότερο  στο σύνολο των άλλων συμπτωμάτων και όχι στην ύπαρξη ευαίσθητων  στην πίεση σημείων η σχέση γυναικών/ανδρών πλέον είναι  2:1 όμοια δηλ με αυτή όλων των άλλων χρόνιων συνδρόμων πόνου.[2]

Η ηλικίας εμφάνισης της νόσου βρίσκεται μεταξύ 20-50 ετών, ωστόσο σπανιότερα μπορεί να προσβληθούν  ακόμα και παιδιά. Η συχνότητά της φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία. Η ινομυαλγία προσβάλλει άτομα οποιασδήποτε εθνικότητας, γεωγραφικού πλάτους και μήκους και πολιτισμού και δεν σχετίζεται με την εκβιομηχάνιση ή μη μιας χώρας.[3]

Η ινομυαλγία παρουσιάζεται συχνότερα σε άτομα που πάσχουν από ρευματικά νοσήματα. Έτσι υπολογίζεται ότι  το 20% τω ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα και το 50% των ασθενών με ερυθηματώδη λύκο πάσχουν από ινομυαλγία.[1]

Τα διάχυτα άλγη της ινομυαλγίας πρέπει να διαχωρίζονται από άλλες επώδυνες καταστάσεις όπως π.χ

  • Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες και σπονδυλοαρθροπάθειες
  • Αυτοάνοσα νοσήματα όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, ρευματική πολυμυαλγία
  • Μυοσίτιδα
  • Μυοπάθειες
  • Ενδοκρινοπάθειες όπως ο υποθυρεοειδισμός
  • Καρκίνοι με οστικές μεταστάσεις

Σε όλες τις ανωτέρω καταστάσεις τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τα κοινά παυσίπονα αποδεικνύονται αποτελεσματικά ενώ η ινομυαλγία συνήθως δεν ανταποκρίνεται. Αυτό οφείλεται στο ότι οι μηχανισμοί πρόκλησης του πόνου στην ινομυαλγία είναι τελείως διαφορετικοί από αυτούς που προκαλούν τους πόνους στις διάφορες άλλες ρευματολογικές ή εκφυλιστικές καταστάσεις.

Διάγνωση ινομυαλγίας

Δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της ινομυαλγίας και έτσι η διάγνωσή της βασίζεται αποκλειστικά στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων και στον καθορισμό κλινικών κριτηρίων με βάση τα οποία με μεγάλη πιθανότητα τίθεται η διάγνωση της ινομυαλγίας. Οι εργαστηριακές εξετάσεις συνήθως βοηθούν στον αποκλεισμό άλλων παθολογικών καταστάσεων που μιμούνται ή μοιράζονται πολλά κοινά συμπτώματα με την ινομυαλγία.

Το  Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας (ΑΚΡ) τo 1990 όρισε τα κριτήρια διάγνωσης της ινομυαλγίας. Σύμφωνα με αυτά πρέπει να υπάρχουν διάχυτοι σωματικοί πόνοι και πόνος ή ευαισθησία στην πίεση τουλάχιστον σε 11 από 18 προκαθορισμένα σημεία του σώματος (βλέπε εικόνα 1). Η διάγνωση γίνεται βεβαιότερη αν τα σημεία αυτά εντοπίζονται διάχυτα και στα 4 τεταρτημόρια του σώματος (άνω και κάτω ήμισυ του σώματος, δεξιό και αριστερό ήμισυ του σώματος). Τα σημεία αυτά καλούνται  σημεία έκκλησης πόνου (trigger points ή tender points) και η ανεύρεση 11 τέτοιων σημείων μπορεί να θέσει τη διάγνωση της ινομυαλγίας με μεγάλη πιθανότητα. Τα κριτήρια αυτά παρουσιάζουν μια ευαισθησία  88% και ειδικότητα 81%.[4]  Στη συνέχεια επειδή εφαρμόζοντας μόνο τα κριτήρια αυτά διέφευγαν της διάγνωσης κατηγορίες ασθενών και ιδιαίτερα άνδρες που στην πράξη μπορεί να μην πληρούσαν τα κριτήρια αλλά εμφάνιζαν κλινική εικόνα ινομυαλγίας το  ΑΚΡ το 2010 έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα στα άλλα συμπτώματα και λιγότερο στην ευαισθησία των ανωτέρω περιγραφομένων σημείων έκκλησης του πόνου. Με την προσθήκη των κριτηρίων αυξάνεται σημαντική η διάγνωση της νόσου στους άνδρες που παρουσιάζουν μικρότερη ευαισθησία στην πίεση των ευαίσθητων σημείων. Με βάση τα κριτήρια αυτά η διάγνωση της ινομυαλγίας γίνεται συνοψίζεται στον πίνακα που ακολουθεί [5]:

Για να τεθεί η διάγνωση της ινομυαλγίας πρέπει να πληρούνται τα 3 κατωτέρω κριτήρια :

1.        Ο δείκτης διάχυτου πόνου (ΔΔΠ) να είναι  ≥7 , και η βαρύτητα συμπτωμάτων (ΒΣ) να είναι ≥5 ή ο ΔΔΠ να είναι 3-6 και η ΒΣ να είναι ≥9

2.        Τα συμπτώματα να είναι παρόντα στο ίδιο περίπου επίπεδο για τουλάχιστον 3 μήνες

3.        Ο ασθενής να μην έχει καμία άλλη πάθηση που να δικαιολογεί τον πόνο

ΔΔΠ. Σημειώστε τα σημεία στα οποία ο ασθενής αναφέρει πόνο την τελευταία εβδομάδα. Το σκορ πρέπει να κυμαίνεται από 0 – 19

Δεξιά ωμοπλάτη                          Κάτω τμήμα δεξιού χεριού         Δεξιό ισχίο                                     Κάτω τμήμα δεξιού ποδιού             Αυχένας                                                                                                                   Αριστερή ωμοπλάτη                   Κάτω τμήμα αριστερού χεριού  Αριστερό ισχίο                              Κάτω τμήμα αριστερού ποδιού      Στήθος                                                                                                                                                         Άνω τμήμα δεξιού χεριού          Ανώτερο  τμήμα οσφύος            Άνω τμήμα δεξιού ποδιού          Δεξιά σιαγώνα                                    Κοιλιά                                                                                                             Άνω τμήμα αριστερού χεριού   Κατώτερο τμήμα οσφύος           Άνω τμήμα αριστερού ποδιού   Αριστερή σιαγώνα

Σύνολο____________________

ΒΣ (μέρος 1ο). Σημειώστε το επίπεδο βαρύτητας συμπτωμάτων της τελευταίας εβδομάδας χρησιμοποιώντας την κάτωθι κλίμακα. Αθροίστε  τους βαθμούς για να υπολογισθεί το συνολικό σκορ που πρέπει να κυμαίνεται από 0-9

Αίσθημα κόπωσης                                      Ξύπνημα αναζωογονημένος                       Νοητικά προβλήματα                                                                                                                                                     0= κανένα πρόβλημα                                                  0= κανένα πρόβλημα με το ξύπνημα                             0= κανένα πρόβλημα                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        1=ήπια, ελαφρά συμπτώματα,                                    1=ελαφρά κουρασμένος με το ξύπνημα                        1=ήπια ελαφρά συμπτώματα,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       ή διαλείποντα συμπτώματα                                             ή διαλείποντα συμπτώματα κούρασης                                       ή διαλείποντα συμπτώματα                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   2=μέσης βαρύτητας αξιόλογα συμπτώματα               2=μέσης βαρύτητας συμπτώματα κούρασης                  2=μέσης βαρύτητας αξιόλογα συμπτώματα                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     3=έντονα, διάχυτα και συνεχή συμπτώματα              3=έντονα, κουρασμένος με το ξύπνημα                          3=έντονα, διάχυτα και συνεχή συμπτώματα

Σύνολο___________________

ΒΣ (μέρος 2ο). Σημειώστε ποια από τα ακόλουθα συμπτώματα εμφάνισε ο ασθενής την τελευταία εβδομάδα. Αθροίστε  τους βαθμούς (από 0-3 δες κατωτέρω) του 2ου μέρους  με αυτό του 1ου μέρους για να υπολογισθεί το συνολικό σκορ Βαρύτητας Συμπτωμάτων

Σπασμοί ουροδόχου κύστης      Εύκολα μελανιάσματα              Αϋπνία                            Μουδιάσματα ή βελονιάσματα      Επιληπτικοί σπασμοί                                                                                                                                                 Θολή όραση                              Αίσθημα κόπωση                       Σπαστική κολίτιδα          Στοματικά έλκη                            Δύσπνοια                                                                                                                                    Θωρακικό άλγος                       Πυρετός                                     Κνησμός                          Πονόκοιλοι                                   Ευαισθησία στον ήλιο                                                                                                            Δυσκοιλιότητα                         Συχνουρία                                  Ανορεξία                          Κοιλιακές κράμπες                     Διαταραχές σκέψης/μνήμης                                                                                                                   Κατάθλιψη                               Τριχόπτωση                               Αγευσία ή δυσγευσία       Επώδυνη ούρηση                        Συρίττουσα αναπνοή                                                                                                                                                 Διάρροια                                   Κεφαλαλγία                              Μυαλγίες                          Κοκκινίλες                                                                                                                                            Ζάλη                                         Διαταραχές ακοής                     Μυϊκή αδυναμία               Φαινόμενα Raynaud                                                                                                                                                      Ξηροφθαλμία                           Οπισθοστερνικός καύσος          Ναυτία                              Κουδουνίσματα στ΄αυτιά                                                                                                                                                   Ξηροστομία                              Εξανθήματα                              Νευρικότητα                      Εμετοί                             Σύνολο­­­___________

Αριθμός                                                                                                                                                                              συμπτωμάτων           σκορ                                                                                                                                                                       0                                             0                                                                                                                                                                                                  1-10                                        1                                                                                                                                                                                               11-24                                      2                                                                                                                                                                                                  >25                                         3                                                                                                                                        Σύνολο______________

 

 

Μηχανισμός γένεσης του πόνου

 Η αίσθηση/αντίληψη του πόνου γίνεται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα με την ακόλουθη διαδικασία. Σχεδόν σε όλο το σώμα μας υπάρχουν υποδοχείς (ανιχνευτές) του πόνου. Όταν κάποιο ερέθισμα (μηχανικό, χημικό κλπ) δράση σε κάποιο σημείο του σώματός μας τότε ενεργοποιούνται οι υποδοχείς αυτοί οι οποίοι μεταφέρουν με ειδικές νευρικές ίνες το ερέθισμα αρχικά στο Νωτιαίο Μυελό. Εκεί το ερέθισμα το παραλαμβάνουν άλλες νευρικές ίνες που το μεταφέρουν με τη σειρά τους στον εγκέφαλο όπου γίνεται και η επεξεργασία και η αντίληψη του ερεθίσματος σαν πόνος.

Από τη στιγμή που το ερέθισμα έγινε αντιληπτό σαν πόνος από το κέντρο αντίληψης του πόνου στον εγκέφαλο (καλείται θάλαμος) ξεκινά, μέσω νευρικών συνδέσεων, μια σειρά ενημέρωσης και αντίδρασης πολλών άλλων κέντρων του εγκεφάλου που ελέγχουν το συναίσθημα, την ψυχολογία, την έκκριση διαφόρων ορμονών και άλλων αυτόνομων αντιδράσεων. Παράλληλα ερεθίσματα φεύγουν προς το Νωτιαίο Μυελό και μέσω αυτού στην περιφέρεια, προς την περιοχή από την οποία ξεκινούν τα ερεθίσματα πόνου, ενισχύοντας ή αμβλύνοντας τα. Υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ του είδους και της έντασης του επώδυνου ερεθίσματος που έρχεται από την περιφέρεια και της αντίληψής του στο κεντρικό νευρικό σύστημα (δηλ στον εγκέφαλο) καθώς και του συνόλου των αντιδράσεων που συμβαίνουν στον εγκέφαλό μας όπως περιγράφηκαν ανωτέρω. Στην ινομυαλγία φαίνεται ότι αυτή η ισορροπία είναι διαταραγμένη με αποτέλεσμα να υπερισχύουν οι ενισχυτικοί μηχανισμοί του ερεθίσματος σε βάρος των μηχανισμών άμβλυνσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μικρής έντασης επώδυνα ενοχλήματα να γίνονται αντιληπτά σαν έντονος ή και πολύ έντονος πόνος. Το κεντρικό νευρικό σύστημα δηλ ο εγκέφαλός και οι διαταραχές/διαφοροποιήσεις που συμβαίνουν σε αυτόν φαίνεται να παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο στην εκδήλωση του συνόλου σχεδόν των χρόνιων επώδυνων συνδρόμων. Όχι πως και η περιφέρεια δεν έχει το δικό της ρόλο (π.χ φλεγμονές, κακώσεις) αλλά φαίνεται ότι ο ρόλος αυτός είναι σημαντικά μικρότερος από τον ρόλο που παίζει ο εγκέφαλος αφού συχνά ένα τραύμα ή μια φλεγμονώδης πάθηση δεν δικαιολογεί την αίσθηση τέτοιας έντασης και διάρκειας πόνου.

Γενικά πιστεύεται ότι τα άτομα που εμφανίζουν ινομυαλγία, από απόψεως προσωπικότητας, ανήκουν σε μια κατηγορία ατόμων επιρρεπών στην εκδήλωση διαφόρων επώδυνων καταστάσεων που τα βασανίζουν από πολύ νωρίς στη ζωή τους και που διαρκούν συνήθως εφ΄όρου ζωής. Στη διαμόρφωση αυτής της ευαίσθητης στον πόνο προσωπικότητας φαίνεται να ενέχονται γενετικοί (κληρονομικοί) παράγοντες αλλά και επιγενείς δηλ επίκτητοι και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες. Οι κληρονομικοί παράγοντες επιβεβαιώνονται και από γεγονός ότι στην οικογένεια των ατόμων με ινομυαλγία συναντώνται με μεγαλύτερη συχνότητα συγγενείς πρώτου βαθμού που πάσχουν από ινομυαλγία ή άλλα σύνδρομα χρόνιου πόνου.[6,7]

Μελέτες σε δίδυμους αδελφούς έχουν δείξει ότι η συμμετοχή της κληρονομικότητας στην εκδήλωση της ινομυαλγίας και άλλων συναφών παθολογικών καταστάσεων όπως π.χ το ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) είναι 50% και ότι το υπόλοιπο 50% οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.[8]

Στους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες εντάσσονται στρεσογόνοι παράγοντες όπως οξείς πόνοι που συνήθως διαρκούν λίγες εβδομάδες, τραυματισμοί, πόλεμοι.[9,10]

Η ινομυαλγία όπως και παρόμοιες παθήσεις (σύνδρομο χρόνιας κόπωσης) μπορούν να ενεργοποιηθούν από διάφορες λοιμώξεις όπως λοιμώδης μονοπυρήνωση, ιογενής ηπατίτιδα, Νόσος Lyme κ.α. [11]

Η ινομυαλγία μπορεί να συνυπάρχει με άλλες χρόνιες επώδυνες παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή λύκος. Το 10-30% των πασχόντων από κάποια ρευματοπάθεια παρουσιάζουν συμπτώματα ινομυαλγίας.[12]

Ψυχολογικοί, συμπεριφορικοί και κοινωνικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην εκδήλωση της ινομυαλγίας. Οι ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία πάσχουν συχνότερα από ψυχιατρικές παθήσεις όπως κατάθλιψη, αγχώδεις νευρώσεις και  ψυχαναγκασμούς. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να προδιαθέτουν στην εκδήλωση ινομυαλγίας είναι οι διαταραχές ύπνου, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η ανεργία και έλλειψη ικανοποιήσεων από την ζωή.

Στην ινομυαλγία φαίνεται ότι δεν ευθύνονται τόσο τα περιφερικά ερεθίσματα  που δημιουργούνται σε διάφορες περιοχές του σώματος όσο η κεντρική επεξεργασία των ερεθισμάτων αυτών στον εγκέφαλο.  Ήπια ερεθίσματα  όπως π.χ απλή επαφή ή ψαύση ή ελαφρώς θερμό ερέθισμα μεταφερόμενα στον εγκέφαλο των ατόμων που πάσχουν από ινομυαλγία, ενισχύονται και εκλαμβάνονται σαν ισχυρό επώδυνο ερέθισμα ή έντονο κάψιμο. Δηλαδή ενώ σε ένα φυσιολογικό άτομο μια απλή επαφή γίνεται αισθητή σαν  απλό άγγιγμα σε ένα άτομο με ινομυαλγία το ίδιο ερέθισμα θα εκληφθεί σαν πόνος χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει  ότι  είναι ιδιοτροπία ή φαντασία του ασθενούς. Το γιατί συμβαίνει αυτό δεν είναι γνωστό αλλά έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα που πάσχουν από ινομυαλγία εμφανίζουν  δομικές και μορφολογικές μεταβολές στον εγκέφαλο όπως  π.χ διαφορετικό πάχος της φαιάς ουσίας σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, μείωση του πάχους του φλοιού ή ακόμα και μικρότερο όγκο εγκεφάλου σε σύγκριση με άτομα που δεν πάσχουν από τη νόσο. Επίσης έχει βρεθεί ότι στα άτομα με ινομυαλγία υπάρχει μικρότερος αριθμός υποδοχέων οπιοειδών (υποδοχείς που ρυθμίζουν τον πόνο) και μειωμένη παραγωγή ενδορφινών (ουσιών που έχουν δράση μορφίνης δηλ αναλγητική)

Θεραπεία ινομυαλγίας

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ινομυαλγίας προϋποθέτει την πλήρη κατανόηση από την πλευρά του ασθενούς της πάθησης που βιώνει. Αυτό θα πρέπει να γίνεται με τη βοήθεια του γιατρού ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αφιερώσει αρκετό χρόνο για να εξηγήσει στον ασθενή τι ακριβώς είναι η ινομυαλγία, τι γνωρίζουμε και τι δεν γνωρίζουμε σήμερα για τη νόσο, πως θα εξελιχθεί η νόσος του στο χρόνο και τέλος τι μπορούμε  να κάνουμε για την ανακούφισή του. Η καλή επαφή του ασθενούς με τον ιατρό και η δημιουργία ενός άριστου κλίματος εμπιστοσύνης και επικοινωνίας είναι πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση της πάθησης. Πρέπει ιδιαίτερα να τονισθεί στον ασθενή ότι η νόσος είναι χρονία δηλ θα ταλαιπωρήσει τον ασθενή για πολλά χρόνια ίσως και δια βίου όμως με διάφορα θεραπευτικά μέσα μπορούμε να την κάνουμε σημαντικά πιο ανεκτή. Δεν πρέπει να δίδονται ψεύτικες ελπίδες στον ασθενή κυρίως όσον αφορά τη διάρκεια της νόσου του  ή τις δυνατότητες θεραπείας της νόσου των γιατί αργά ή γρήγορα θα απογοητευτούν και θα χαθεί η εμπιστοσύνη του ασθενούς προς το γιατρό. Από την πλευρά τους οι ασθενείς θα πρέπει να οπλίζονται με υπομονή και καρτερικότητα διότι γίνονται πολλές έρευνες γύρω από την πάθηση και αναμένονται σημαντικές εξελίξεις που σίγουρα θα βελτιώσουν τις γνώσεις μας για τη νόσο και την αντιμετώπιση της.

Προς το παρόν αυτά που σήμερα αποδεδειγμένα θεωρούνται αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας είναι[13,14]:

  1. Η τακτική άσκηση και η ενδυνάμωση των μυών. Η οποιασδήποτε μορφή αερόβια άσκηση θεωρείται σήμερα αναπόσπαστο μέρος κάθε θεραπευτικής προσπάθειας μια και βελτιώνει όχι μόνο τους πόνους αλλά και το σύνολο σχεδόν των συμπτωμάτων που συνοδεύουν τους πόνους όπως π.χ διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη κ.ά. Όλες οι μελέτες συμφωνούν ότι τα οφέλη της άσκησης είναι πολλαπλά σε όλα τα επίπεδα και ότι δεν υπάρχει θεραπεία της ινομυαλγίας χωρίς άσκηση. Αυτό θα πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό από τους ασθενείς που πρέπει άμεσα να υιοθετήσουν το μέτρο έστω και αν στην αρχή αυτό μπορεί να τους φαίνεται δύσκολο ή ακόμα και να επιδεινώνει παροδικά τους πόνους τους. Η άσκηση είναι ευεργετική και βοηθά όλους τους ασθενείς σε αντίθεση με όλες τις άλλες θεραπείες που θα αναφερθούν κατωτέρω και οι οποίες βοηθούν μερικούς ασθενείς και όχι το σύνολό τους. Οι περισσότεροι ασθενείς με ινομυαλγία, δυστυχώς, επιλέγουν την ακινησία και την απραξία και όχι σπάνια παραμένουν καθηλωμένοι σε μια πολυθρόνα ή και στο κρεβάτι. Αυτό οδηγεί σε μυϊκή ατροφία, οστεοπόρωση και κατάθλιψη καταστάσεις που επιδεινώνουν τη νόσο τους.                                                                                                  Οι  ασκήσεις, παρά την κόπωση που αισθάνεται ο ασθενής, πρέπει να είναι σταδιακά αυξανόμενες τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια για να έχουν παυσίπονο αποτέλεσμα. Θεωρείται σκόπιμη η εφαρμογή κάποιου προγράμματος ήπιων ασκήσεων με διατάσεις που βοηθούν τη διατήρηση του μυϊκού τόνου και μειώνουν τον πόνο και τη δυσκαμψία. Οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται σε τακτά διαστήματα και μπορεί να είναι οποιαδήποτε μορφή αερόβιας άσκησης όπως κολύμβηση, ποδήλατο, περπάτημα υδροαεροβική κ.ά
  2. Διάφορες άλλες θεραπείες που έχουν δοκιμασθεί και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές σε αρκετές περιπτώσεις ασθενών με ινομυαλγία είναι η φυσικοθεραπεία, οι χειρομαλάξεις, ο βελονισμός, η υδροθεραπείες, η γνωσιακή/συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, ο διαλογισμός, η γιόγκα και ασκήσεις tai-chi. Οι μέθοδοι που αναφέρθηκαν ανωτέρω συνδυάζουν την τόνωση των μυών με τη χαλάρωση και σταδιακά οδηγούν σε σημαντική βελτίωση του πόνου. Οι θεραπείες αυτές δυστυχώς, σε αντίθεση με την άσκηση, αποδεικνύονται αποτελεσματικές σε σχετικά μικρό αριθμό ασθενών. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον οι ασθενείς συνήθως δοκιμάζουν τη μία μετά την άλλη μέθοδο μέχρι να βρουν κάποια που να τους ανακουφίζει από τα συμπτώματά τους. Πρέπει να τονισθεί ότι επειδή υπάρχει μεγάλη πολυμορφία στη νόσο δηλ κάθε περίπτωση ινομυαλγίας είναι διαφορετική από την άλλη δεν σημαίνει ότι αν κάποια θεραπεία αποδείχθηκε αποτελεσματική σε κάποιον ασθενή θα είναι αποτελεσματική και σε κάποιον άλλο. Παρ΄όλα αυτά αξίζει οι ασθενείς με ινομυαλγία να δοκιμάσουν μερικές ή και όλες τις ανωτέρω μεθόδους γιατί και ακίνδυνες είναι αλλά και επειδή κάποια μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική στην περίπτωσή τους πριν καταλήξουν στη φαρμακευτική αγωγή
  3. Η χρησιμοποίηση χαμηλών δόσεων ήπιων αντικαταθλιπτικών συνιστάται σε μερικές περιπτώσεις όπως π.χ σε ασθενείς με διαταραχές του ύπνου αλλά γενικά τα υπάρχοντα δεδομένα δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν βοηθούν σημαντικά. Σε περιπτώσεις βέβαια που η νόσος επιπλέκεται με κατάθλιψη εκεί η χορήγηση υψηλών δόσεων αντικαταθλιπτικών είναι επιβεβλημένη.
  4. Η χορήγηση μη-ναρκωτικών παυσίπονων (παρακεταμόλης, τραμαντόλης) βοηθά στην ανακούφιση των πόνων της ινομυαλγίας και την επέλευση του ύπνου. Τοπικές εγχύσεις αναισθητικού  σε σημεία έντονου πόνου ή ευαισθησίας μπορεί να βοηθήσουν σε μερικές περιπτώσεις
  5. Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν επηρεάζουν τον πόνο της ινομυαλγίας και κατά συνέπεια δεν πρέπει να χορηγούνται. Επί πλέον λόγω της χρονιότητας της νόσου η χρήση των φαρμάκων αυτών εγκυμονεί κινδύνους εμφάνισης σοβαρών παρενεργειών. Επίσης τα αναλγητικά που ανήκουν στην κατηγορία των ναρκωτικών πρέπει να αποφεύγονται λόγω της χρονιότητας της νόσου και του κινδύνου εθισμού των.
  6. Οι βιταμίνες και τα διάφορα ΄΄δυναμωτικά΄΄ δεν προσφέρουν τίποτα στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας και ιδιαίτερα στο αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας που ταλαιπωρεί τους ασθενείς.
  7. Οι διαταραχές ύπνου που αποτελούν ένα αρκετά βασανιστικό πρόβλημα σε πολλούς ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αρχικά με τα γενικά μη φαρμακευτικά μέτρα που εφαρμόζουμε σε ανάλογες περιπτώσεις και αν δεν αποδώσουν αυτά να προχωρήσουμε σε φαρμακευτική αντιμετώπισή της.
  8. Ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς από το περιβάλλον του συνιστάται. Το άμεσο περιβάλλον θα πρέπει να ενημερωθεί για τη φύση της ασθένειας και να πεισθεί ότι το άτομο ούτε είναι κατά φαντασία ασθενής αλλά και ούτε προσποιείται ή μεγαλοποιεί τα συμπτώματα που αισθάνεται.

 

Βιβλιογραφία

  1. Wolfe, F. (2004) Fatigue assessments in rheumatoid arthritis: comparative performance of visual analog scales and longer fatigue questionnaires in 7760 patients. J Rheum 31: 1896-
  2. Vincent A, Lahr BD, Wolfe F, Clauw DJ, Whipple MO, Oh TH, Barton DL, St Sauver J. Prevalence of fibromyalgia: a population-based study in Olmsted County, Minnesota utilizing the Rochester Epidemiology Project. Arthritis Care Res. 2013;65(5):786–92.
  3. McBeth J, Jones K. Epidemiology of chronic musculoskeletal pain. Best PractRes Clin Rheumatol. 2007;21(3):403–25
  1. Arnold LM, Clauw DJ, McCarberg BH; FibroCollabora­tive. Improving the recognition and diagnosis of fibromy­algia. Mayo Clin Proc. 2011; 86(5): 457-464.
  2. Wolfe F, Clauw DJ, Fitzcharles MA, Goldenberg DL, Katz RS, Mease P, Russell AS, Russell IJ, Winfield JB, Yunus MB. The American College ofRheumatology preliminary diagnostic criteria for fibromyalgia and measurement of symptom severity. Arthritis Care Res. 2010;62(5):600–10.
  1. Woolf CJ. Central sensitization: implications for the diagnosis and treatment of pain. Pain. 2011;152(3)(suppl):S2-S15.
  2. Holliday KL, McBeth J. Recent advances in the understanding of genetic susceptibility to chronic pain and somatic symptoms. Curr Rheumatol Rep. 2011;13(6):521-527.
  3. Kato K, Sullivan PF, Evengard B, Pedersen NL. A population-based twin study of functional somatic syndromes. Psychol Med. 2009;39(3):497-505
  4. McLean SA, Diatchenko L, Lee YM, et al.Catechol O-methyltransferase haplotype predicts immediate musculoskeletal neck pain and psychological symptoms after motor vehicle collision. J Pain. 2011;12(1):101-107
  5. Lewis JD,Wassermann EM, ChaoW, Ramage AE, Robin DA, Clauw DJ. Central sensitization as a component of post-deployment syndrome. NeuroRehabilitation. 2012;31(4):367-372
  6. Buskila D, Atzeni F, Sarzi-Puttini P. Etiology of fibromyalgia: the possible role of infection and vaccination. Autoimmun Rev. 2008;8(1):41-43
  7. Phillips K, Clauw DJ. Central pain mechanisms in the rheumatic diseases: future directions. Arthritis Rheum. 2013;65(2):291-302.
  8. Carville SF, Arendt-Nielsen S, Bliddal H, et al. EULAR evidence based recommendations for the management of fibromyalgia syndrome. Ann Rheum Dis. 2007;74:536-541.
  9. Macfarlane GJ, Kronisch C, Dean LE, et al. EULAR revised recommendations for the management of fibromyalgia. Ann Rheum Dis. 2016 Jul 4. [Epub ahead of print]

 

Categories: Uncategorized

Comments are closed.