Δρ. Αναστάσιος Ν. Σπαντιδέας

Κεφαλαγία : ένα συχνό πρόβλημα

• By Tassos Spandideas
• 23 March, 2014
• Comments Off on Κεφαλαγία : ένα συχνό πρόβλημα

Η κεφαλαλγία είναι ένα από τα πιό συχνά ενοχλήματα που ταλαιπωρεί ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων όλων των ηλικιών. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάνω από το 50% του πληθυσμού της πάσχει από κάποια μορφή κεφαλαλγίας και ότι στο 15-20% δηλ σε 1,5-2 εκατομμύρια Ελληνες η κεφαλαλγία τόσο από απόψεως συχνότητας όσο και από απόψεως βαρύτητας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα αφού επηρεάζει έντονα τόσο την επαγγελματική όσο και την κοινωνική και οικογενειακή τους ζωή. Οι οικονομικές επιπτώσεις της κεφαλαγίας είναι τεράστιες αν υπολογίσει κανείς τόσο το άμεσο κόστος, από τις ιατρικές εξετάσεις και τα φάρμακα, όσο και κυρίως το έμμεσο κόστος  το οποίο προκύπτει από τις απουσίες από την εργασία ή τη μειωμένη παραγωγικότητα των πασχόντων στις κρίσεις κεφαλαλγίας.

Αν και η κεφαλαλγία αποτελεί ένα σύμπτωμα που μπορεί να συνοδεύει διάφορες παθήσεις από τις πιό αθώες όπως π.χ ένας πυρετός ή ένα κρυολόγημα μέχρι τις πιό σοβαρές όπως ένας όγκος του εγκεφάλου ή μια εγκεφαλική αιμοραγία εν τούτοις στη συντριπτική τους πλειοψηφία (στο 99,9 % των περιπτώσεων) οι κεφαλαλγίες  είναι καλοήθεις και εκδηλώνονται σαν μοναδικό σύμπτωμα χωρίς να συνοδεύουν καμία άλλη πάθηση. Οχι σπάνια ένα άτομο μπορεί να υποφέρει από πλέον της μιας μορφής κεφαλαλγίας οπότε μιλάμε για μεικτή κεφαλαλγία στο άτομο αυτό.

Ολες οι κεφαλαλγίες δεν είναι ίδιες ούτε στα αίτια που τις προκαλούν ούτε στις κλινικές τους εκδηλώσεις αλλά ούτε και στην πρόγνωση και στη θεραπεία. Οι πιο συχνές μορφές κεφαλαλγίας είναι η κεφαλαλγία τάσεως που ταλαιπωρεί περίπου το 40-50% του πληθυσμού και η ημικρανία που ταλαιπωρεί περίπου το 10% του πληθυσμού. Σπανιώτερη μορφή κεφαλαλγίας αλλά πολύ πιό σοβαρή σε ένταση και επιπτώσεις είναι η αθροιστική κεφαλαλγία που προσβάλλει περίπου το 1-2% του πληθυσμού.

Αν και η κεφαλαλγία μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ηλικία εν τούτοις παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητά της μεταξύ 20-35 ετών. Οι γυναίκες προσβάλλονται από κεφαλαλγία σε τριπλάσια συχνότητα από τους άνδρες με μόνη εξαίρεση την αθροιστική κεφαλαλγία στην οποία κυριαρχούν οι άνδρες.

Στον  πίνακα Ι φαίνονται οι διάφορες μορφές κεφαλαλγίας.

Επειδή ο κόσμος ονομάζει κάθε πονοκέφαλο ημικρανία περιγράφουμε πιό κάτω τις τρεις πιό συχνές μορφές κεφαλαλγίας δηλ της κεφαλαλγίας τάσεως, της ημικρανίας  και της αθροιστική κεφαλαλγίας για να γίνουν γνωστές οι διαφορές και οι ομοιότητές τους. Επίσης αναφορά γίνεται στην κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων και κυρίως από παυσίπονα και λόγω της σοβαρότητας της πάθησης αλλά και λόγω της διαρκώς αυξανομένης συχνότητας του προβλήματος.

Κεφαλαλγία τύπου τάσεως 

Η κεφαλαλγία τύπου τάσεως όπως ήδη αναφέρθηκε αποτελεί την πιό συχνή μορφή κεφαλαλγίας που προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες (σχέση ανδρών/γυναικών 1/3). Πάνω από το 55% των ατόμων έχει εμπειρία ή εμπειρίες  από αυτή τη μορφή της κεφαλαλγίας. Παρουσιάζεται είτε με την επεισοδιακή της μορφή στην οποία οι κρίσεις κεφαλαλγίας παρουσιάζονται κατά άλλοτε άλλα χρονικά διαστήματα είτε με τη χρόνια μορφή της  στην οποία το άτομο παρουσιάζει πονοκέφαλο πάνω από 180 ημέρες το χρόνο (ή 15 ημέρες το μήνα) και αυτή η κατάσταση διαρκεί τουλάχιστον 3 μήνες.

Ο πονοκέφαλος στην κεφαλαλγία τάσεως συνήθως προσβάλλει όλο το κεφάλι  αλλά μπορεί να περιορίζεται μπροστά στο μέτωπο, στο θόλο του κρανίου ή πίσω στον αυχένα. Ο πόνος συνήθως μοιάζει άλλοτε με ένα βάρος στο κεφάλι και άλλοτε με ένα σφίξιμο του κεφαλιού. Η ένταση του πονοκέφαλου είναι ήπια ή μέσης βαρύτητας και συνήθως δεν συνοδεύεται από εμέτους ή τάση για έμετο. Συνήθως δεν υπάρχει δυσανεξία στο φως ή στους ήχους (θορύβους) ή αν υπάρχει συνήθως αφορά το ένα από τα δύο όχι όμως και τα δύο. Ολα τα ανωτέρω έχουν σαν αποτέλεσμα  η πάσχουσα να μπορεί συνήθως να πραγματοποιήσει τις καθημερινές της ασχολίες.

Από απόψεως αιτιολογίας η κεφαλαλγία τάσεως είναι η κατ΄ εξοχή κεφαλαλγία που σχετίζεται με ψυχοπιεστικές καταστάσεις (στρες)  καθώς και με σύσπαση των περικρανιακών και των αυχενικών μυών γι΄αυτό άλλωστε και παλαιότερα ονομαζόταν και ‘‘κεφαλαλγία του στρες’’ ή  ‘‘κεφαλαλγία από μυική σύσπαση’’.

Η κεφαλαλγία τάσεως μπορούμε να πούμε με απλά λόγια ότι είναι ο πονοκέφαλος που μας πιάνει όλους μας όταν περνάμε κάποιο σωματικό ή ψυχολογικό ζόρισμα.

Η κεφαλαλγία τάσεως είναι μία καλοήθης μορφή πονοκεφάλου που εκτός από την ταλαιπωρία που προκαλεί στους πάσχοντες δεν εγκυμονεί κανέναν κίνδυνο για τη ζωή του ατόμου. Αν και μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και να συνοδεύσει το άτομο σ΄όλη του τη ζωή εν τούτοις οι περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται μετά τα 18 έτη της ζωής μας  φθάνουν το μέγιστο της συχνότητας στη δεκαετία 25-35 και μετά προοδευτικά τόσο η συχνότητα όσο και η ένταση μειώνεται και όχι σπάνια το άτομο απαλλάσσεται από τους πονοκεφάλους.

Η διάγνωση της κεφαλαλγίας τάσεως είναι πολύ εύκολη και βασίζεται μόνο στη λήψη του ιστορικού  και στην εξέταση από το γιατρό.

Για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας τάσεως έχουμε  σήμερα στη διάθεσή μας αρκετά μέσα τόσο φαρμακευτικά όσο και μη φαρμακευτικά. Οι ασκήσεις χαλάρωσης, η φυσιοθεραπεία, η βιοανάδραση και αρκετές άλλες μυοχαλαρωτικές και ψυχοπροφυλακτικές μέθοδοι θα πρέπει να δοκιμασθούν πριν το άτομο μπει σε κάποια φαρμακευτική αγωγή. Οι μέθοδοι αυτοί έχουν ιδιαίτερη αξία στη χρόνια μορφή της κεφαλαλγίας τάσεως εκεί δηλ που το άτομο έχει σχεδόν καθημερινό πονοκέφαλο και που η καθημερινή χορήγηση παυσιπόνων θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάχρηση με όλες τις συνέπειες. Οσον αφορά τη  φαρμακευτική αγωγή αυτή θα πρέπει να υποδειχθεί από το γιατρό γιατί και τα κοινά παυσίπονα που τόσο εύκολα λαμβάνουμε από μόνοι μας έχουν σοβαρές παρενέργειες οι οποίες μπορεί να βάλλουν σε κίνδυνο και αυτή ακόμα τη ζωή του ατόμου. Και αν η περιστασιακή λήψη παυσιπόνων δεν είναι και τόσο επικίνδυνη αυτό δεν συμβαίνει με την τακτική και σε μεγάλες δόσεις λήψη στην οποία πολύ συχνά καταφεύγουν τα άτομα που έχουν καθημερινούς ή σχεδόν καθημερινούς πονοκεφάλους. Πέρα των συνήθων παρενεργειών των φαρμάκων μία όχι τόσο πολύ γνωστή επίπτωση της κατάχρησης των φαρμάκων και ιδιαίτερα των παυσιπόνων είναι και η πρόκληση μιας ειδικής και πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμης μορφή κεφαλαλγίας που αποκαλείται κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων  οι ιδιαιτερότηες της οποίας θα αναφερθούν και πιο κάτω

Ημικρανία

Η μικρανία είναι η δεύτερη από απόψεως συχνότητας μορφή κεφαλαλγίας που προσβάλλει και αυτή με μεγαλύτερη συχνότητα(τριπλάσια) τις γυναίκες  από τους άνδρες. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 1 εκατομμύριο ημικρανικοί ασθενείς εκ των οποίων  οι 650-750 χιλιάδες είναι γυναίκες.

Η ημικρανία παρουσιάζεται με δύο μορφές αυτή που συνοδεύεται από αύρα και αυτή χωρίς αύρα που είναι και συχνότερη μορφή. Η αύρα που προηγείται του πονοκεφάλου και που μπορεί να διαρκεί το μέγιστο 1 ώρα χαρακτηρίζεται από διαταραχές από την όραση που παρουσιάζονται με τη μορφή φωταψιών(φώτα που αναβοσβύνουν, λαμπιρίζουν  ή πάλλονται, αστράκια , μυγάκια ) σκοτώματα στο οπτικό πεδίο, θάμπωμα της όρασης, ή με αισθητικές ή κινητικές διαταραχές που εκδηλώνονται με μουδιάσματα στο πρόσωπο, στα χέρια ή στα πόδια, ή με μυική αδυναμία

Ο πονοκέφαλος στην ημικρανία  στα 2/3 των περιπτώσεων εντοπίζεται στο ένα ήμισυ του κρανίου εξ ού και το όνομα ημικρανία ενώ στο 1/3 των περιπτώσεων προσβάλλει ολόκληρη την κεφαλή.

Ο πόνος στην ημικρανία, σε αντίθεση με αυτόν της κεφαλαλγίας τάσεως, είναι πολύ έντονος έως αφόρητος και συνήθως συνοδεύεται από ναυτία ή/και εμέτους καθώς και από δυσανεξία στο φως, στους ήχους και στις οσμές(φωτο-φωνο-οσμοφοβία).

Ο πόνοκέφαλος στην ημικρανία επιδεινώνεται με κάθε κίνηση και έχει σφύζοντα χαρακτήρα. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν την αίσθηση ότι κάποιο σφυρί κτυπάει το κεφάλι τους από μέσα με το ρυθμό του σφυγμού τους. Κατά τη διάρκεια της ημικρανικής κρίση συνήθως το άτομο αδυνατεί να πραγματοποιήσει τις συνηθισμένες του δραστηριότητες και προτιμάει να ξαπλώνει σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο περιμένοντας καρτερικά να περάσει η κρίση του.

Η συχνότητα και η διάρκεια των ημικρανικών κρίσεων διαφέρει από άτομο σε άτομο και έτσι υπάρχουν άτομα με πολύ αραιές κρίσεις 2-3 το χρόνο αλλά και άτομα με πολύ συχνές έως και καθημερινές κρίσεις ημικρανίας. Κατά μέσο όρο κάθε άρρωστος παρουσιάζει 1-2 κρίσεις το μήνα.

Τα παιδιά πάσχουν επίσης από ημικρανία μόνο που σ΄αυτή την ηλικία η συχνότητα προσβολής είναι ίδια μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Τα συμπτώματα στα παιδιά μοιάζουν με αυτά των ενηλίκων με ορισμένες διαφορές όπως π.χ οι κρίσεις έχουν μικρότερη διάρκεια και τα εξωκρανιακά συμπτώματα (π.χ έμετοι) είναι συχνότερα. Οχι σπάνια στα παιδιά η ημικρανία μπορεί να εμφανίζεται με συμπτώματα που να μη θυμίζουν καθόλου ημικρανία μια και ο πονοκέφαλος μπορεί τελείως να απουσιάζει Ετσι π.χ ένα παιδί μπορεί να παρουσιάζει κρίσεις από ανεξήγητους και επαναλαμβανόμενους κοιλιακούς πόνους ή από περιοδικούς κυκλικούς εμέτους ή ιλίγγους που δεν συνοδεύονται από πονοκεφάλους. Πολλά παιδιά ταλαιπωρούνται υποβαλλόμενα σε ποικίλες, επίπονες εξετάσεις για τους υποτροπιάζοντες κοιλόπονους ή τους εμέτους επειδή δεν πάει το μυαλό μας και μας  διαφεύγει ότι στα παιδιά η ημικρανία μπορεί να μην εκδηλώνεται με πονοκέφαλο αλλά με κάποιο ισοδύναμο που στην περίπτωση αυτή είναι οι περιοδικοί κοιλόπονοι η/και οι έμετοι ή οι ζαλάδες. Επειδή και η ημικρανία είναι μια από τις μορφές των κεφαλαλγιών που έντονα σχετίζεται με το στρες και επειδή τα παιδιά παρουσιάζουν τις ανωτέρω περιγραφείσες κρίσεις με την έναρξη της σχολικής εβδομάδας (συνήθως Δευτέρα) όχι σπάνια τα συμπτώματα αυτά παρευρμηνεύονται από τους γονείς με αποτέλεσμα να αποδίδονται,κακώς, σε προσπάθεια του παιδιού να αποφύγει το σχολείο.

Τα αίτια της ημικρανίας δεν είναι γνωστά αλλά είναι γνωστοί πολλοί παράγοντες που προδιαθέτουν στην εκδήλωση της ημικρανίας.Οι παράγοντες αυτοί φαίνονται στον πίνακα ΙΙ

Η κληρονομικότητα  φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της ημικρανίας αφού στα 2/3 των περιπτώσεων υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό. Εάν ένας γονιός πάσχει από ημικρανία τότε το παιδί του έχει  πιθανότητες 50% να παρουσιάσει ημικρανία  ενώ αν πάσχουν και οι δύο γονείς τότε οι πιθανότητες γίνονται 70%. Πάντως θα πρέπει να τονίσουμε ότι εκτός από την κληρονομικότητα σημαντικό ρόλο παίζει και το περιβάλλον για να εκδηλωθεί η ημικρανία.

Η ημικρανία είναι βασανιστική πάθηση (πολύ πιο βασανιστική από την κεφαλαλγία τάσεως) που όμως δεν βάζει σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου. Η σοβαρότητά της έγκειται στη βαρειά αναπηρία που προκαλεί στο άτομο κατά τη διάρκεια των ημικρανικών κρίσεων και στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του αρρώστου. Στο προγραμματισμό των δραστηριοτήτων των ατόμων που πάσχουν από σοβαρές κρίσεις ημικρανίας υπάρχει πάντα η φράση ΄΄αν είμαι καλά΄΄εννοώντας βέβαια αν δεν τους πιάσει καμιά κρίση ημικρανίας.

Στη θεραπεία της ημικρανίας περιλαμβάνονται 1) τα γενικά μέτρα που συνίστανται σε απόφυγή των προδιαθεσικών παραγόντων που ευθύνονται την πρόκληση των κρίσεων και που αναφέρονται στον πίνακα ΙΙ και 2) τα φαρμακευτικά μέσα που έχουν να επιδείξουν σημαντικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, εκτός από τα γνωστά μας κοινά παυσίπονα που είναι αποτελεσματικά σε αρκετές περιπτώσεις,   έχουμε στη διάθεσή μας νέα πανίσχυρα φάρμακα με τα οποία μπορούμε  όχι μόνο να σταματήσουμε την εξέλιξη κάθε σχεδόν ημικρανικής κρίσης αλλά και να προλάβουμε ή ακόμα και να καταργήσουμε μελλοντικές κρίσεις.

Αθροιστική κεφαλαλγία

Αποτελεί την πιό σοβαρή και πιό βασανιστική μορφή κεφαλαλγίας από τις άλλες δύο που  περιγράφηκαν ανωτέρω. Προσβάλλει περίπου το 1-2% του πληθυσμού με πενταπλάσια  συχνότητα τους άνδρες απ΄ότι τις γυναίκες. Η αθροιστική κεφαλαλγία μπορεί να είναι επεισοδιακή, να εμφανίζεται δηλ κατά άλλοτε άλλα χρονικά διαστήματα ή χρόνια με πολύ συχνές περιόδους κρίσεων.

Χαρακτηριστικό της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι το ότι σε μια χρονική περίοδο που μπορεί να είναι εβδομάδες ή μήνες εμφανίζονται κατά ομάδες (αθροιστικά) πολλές κρίσεις εντονώτατων πονοκεφάλων. Μεταξύ των περιόδων των κρίσεων παρεμβάλλονται διαστήματα που διαρκούν μήνες ή και χρόνια στα οποία το άτομο είναι τελείως καλά.

Κατά την περίοδο των κρίσεων ο ασθενής παρουσιάζει εντονώτατους πονοκεφάλους η συχνότητα των οποίων μπορεί να κυμαίνεται από έναν μέρα παρά μέρα μέχρι 8 κρίσεις την ίδια μέρα. Κάθε πονοκέφαλος διαρκεί  από 15 λεπτά μέχρι 3 ώρες αλλά όπως είπαμε αυτό μπορεί να επαναλαμβάνεται πολλές φορές μέσα στην ίδια ημέρα. Ο πόνος που στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αφόρητος εντοπίζεται στην περιοχή του ενός ματιού και ο άρρωστος τον περιγράφει σαν να πάει να βγεί το μάτι του ή σαν να έχει ένα καρφί μέσα στο μάτι. Παράλληλα με τον πόνο το μάτι γίνεται κόκκινο και δακρύζει συνεχώς και το σύστοιχο ρουθούνι μπουκώνει και τρέχει. Το βλέφαρο του ματιού που εντοπίζεται ο πόνος πρίζεται και πέφτει.

Η ζωή των ατόμων που πάσχουν ιδιαίτερα από τη χρονία μορφή της νόσου γίνεται μαρτυρική αφού οι αλλεπάληλες κρίσεις τους αναγκάζουν να περιορίσουν κάθε δραστηριότητα.

Η θεραπεία της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι εξαιρετικά δύσκολη αφού τα συνήθη μέτρα και τα κοινά παυσίπονα συνήθως δεν είναι αποτελεσματικά. Η χορήγηση οξυγόνου, κατά τη διάρκεια των κρίσεων, καθώς και ειδικών φαρμάκων  τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας τα τελευταία χρόνια ευτυχώς έχει δώσει λύσεις στη πλειονότητα των περιπτώσεων αθροιστικής κεφαλαλγίας.

Κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων

Αποτελεί μία από τις πιο επίμονες και πιο δύσκολες στην αντιμετώπισή τους κεφαλαλγίες που οφείλονται στην κατάχρηση φαρμάκων τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων. Φαίνεται και είναι παράδοξο πως μπορούν τα ίδια τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε τους πονοκεφάλους, δηλ τα παυσίπονα, να προκαλούν και πονοκεφάλους στις περιπτώσεις βέβαια που υπερκαταναλώνονται.

Φάρμακα τα οποία συνηθέστερα ευθύνονται για την πρόκληση αυτής της μορφής κεφαλαλγίας είναι τα πολύ γνωστά σε όλους μας κοινά παυσίπονα (Ασπιρίνη, Ντεπόν , Παναντόλ, Λοναρίντ, Λοναλγκάλ, Καφεργκότ, Πονστάν, Βολταρέν,Μεσουλίντ και κάθε άλλο παυσίπονο) καθώς και τα ηρεμιστικά και αγχολυτικά. Η καφεϊνη είναι επίσης μια ουσία που συχνά ευθύνεται για την ανάπτυξη πονοκεφάλων σε άτομα που κάνουν κατάχρηση καφέδων.

Επιρρεπή στην κατάχρηση των ανωτέρω φαρμάκων είναι τα άτομα που πάσχουν από συχνούς πονοκεφάλους και ιδιαίτερα τα άτομα που πάσχουν από καθημερινούς ή σχεδόν καθημερινούς πονοκεφάλους. Τα άτομα αυτά ξεκινούν αρχικά με τις συνηθισμένες δόσεις φαρμάκων αλλά σιγά-σιγά, επειδή τα φάρμακα χάνουν την αρχική τους  αποτελεσματικότητα, αυξάνουν τις δόσεις ή κάνουν συνδυασμούς πολλών τέτοιων φαρμάκων με αποτέλσμα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να καταλήγουν να παίρνουν 10 και 15 χάπια την ημέρα για να ζουν υποφερτά. Το κακό με τα άτομα αυτά είναι ότι ζώντας με το άγχος του πονοκεφάλου παίρνουν πολλές φορές τα παυσίπονα προληπτικά για να προλάβουν τυχόν κρίσεις πονοκεφάλου.

Το πια ποσότητα φαρμάκων θεωρείται ασφαλής για να αποφευχθεί η κατάχρηση δεν μπορεί να προσδιορισθεί με ασφάλεια λόγω του ότι κάθε άτομο έχει τη δική του ευαισθησία. Πάντως λήψη  ασπιρίνης ή παρακεταμόλης (ντεπόν, παναντόλ) σε ποσότητα μεγαλύτερη των δύο χαπιών ημερησίως (1.000 μιλιγκράμ) εγκυμονεί κινδύνους εμφάνισης, πέρα των άλλων πολύ σοβαρών παρενεργειών που έχουν τα φάρμακα αυτά και κεφαλαλγίας από κατάχρηση. Aνάλογα βέβαια ισχύουν και για τα άλλα παυσίπονα.

Ο πονοκέφαλος από κατάχρηση φαρμάκων εντοπίζεται σε όλο το κεφάλι και είναι ιδιαίτερα έντονος κατά το πρωινό ξύπνημα λόγω των χαμηλών πυκνοτήτων φαρμάκου στο αίμα των ασθενών. Ο πόνος συνήθως είναι παρών όλη την ημέρα με αυξομειώσεις στην έντασή του. Η λήψη κάποιου παυσιπόνου συνήθως ανακουφίζει μερικώς και για κάποιες ώρες τον ασθενή από τον πονοκέφαλό του που όμως  αυτός επανέρχεται μετά από λίγο για να αναγκασθεί το άτομο να πάρει εκ νέου νέα δόση για να ανακουφισθεί με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Η θεραπεία της κεφαλαλγίας από κατάχρηση είναι εξαιρετικά δύσκολη και πρέπει να γίνεται από ειδικά άτομα ή σε ειδικά κέντρα. Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία είναι η διακοπή των φαρμάκων που ευθύνονται είτε αμέσως είτε προοδευτικά σε διάστημα λίγων εβδομάδων. Το δύσκολο είναι να πεισθεί ο ασθενής να διακόψει τα φάρμακα διότι πιστεύει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτά. Ακολουθώντας τα ειδικά προγράμματα απεξάρτησης από τα αναλγητικά η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών απαλλάσεται από το πρόβλημά της. Μετά τη θεραπεία τα άτομα αυτά πρέπει να είναι υπό συνεχή ιατρική παρακολούθηση για αρκετό χρονικό διάστημα διότι πολύ εύκολα υποτροπιάζουν.

Η κεφαλαλγία από κατάχρηση, λόγω της δύσκολης αντιμετώπισής της, είναι καλύτερα να προλαμβάνεται γι΄αυτό κάθε άτομο με πονοκεφάλους που αναγκάζεται να παίρνει καθημερνά παυσίπονα ανεξαρτήτως αριθμού χαπιών πρέπει να αναζητά έγκαιρα ιατρική βοήθεια.