ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ: ΤΑ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ
- By Tassos Spandideas
- 17 September, 2016
- Comments Off on ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ: ΤΑ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ. ΤΑ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ
Αναστάσιος Σπαντιδέας MD, PhD, FCCP Παθολόγος – Κλινικός Φαρμακολόγος
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα το κάπνισμα αποτελεί τον υπ΄αριθμό 1 κίνδυνο για την εκδήλωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και του καρκίνου του πνεύμονος, του λάρυγγα και του φάρυγγα. Στον καπνό του τσιγάρου έχουν απομονωθεί περίπου 3.700 χημικές ουσίες εκ των οποίων οι 70 είναι καρκινογόνες .[1] Έχει υπολογισθεί ότι κάθε τσιγάρο αφαιρεί 11 λεπτά από τη ζωή του καπνιστή. [2] Μόνο στις ΗΠΑ ετησίως πάνω από 480.000 θάνατοι αποδίδονται στο κάπνισμα τσιγάρου. Υπολογίζεται ότι κάθε τσιγάρο αφαιρεί 5 λεπτά από τη ζωή του καπνιστού.
ΕΤΗΣΙΟΙ ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΤΣΙΓΑΡΟΥ ΣΤΙΣ ΗΠΑ 2005- 2009 (Πηγή: Surgeon General’s Report Table 12.4 page 660)
Πνεύμονας καπνιστού Πνεύμονας μη καπνιστού
Αυτό έχει σαν συνέπεια κάθε προσπάθεια ή μέθοδος που συμβάλλει στη διακοπή του καπνίσματος να χαιρετίζεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Τα τελευταία χρόνια η είσοδος του ηλεκτρονικού τσιγάρου στις ανθρώπινες συνήθειες εντάχθηκε μέσα στην πολυπόθητη προσπάθεια που αποβλέπει στη διακοπή του καπνίσματος. Πολύ σύντομα η συνήθεια αυτή απέκτησε φανατικούς θιασώτες (όπως παλιά και το τσιγάρο) με μία μάλιστα ταχέως αυξανόμενη δημοτικότητα.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ιατρική κοινότητα, προς το παρόν, παραμένει διχασμένη όσον αφορά τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου γι’ αυτό και ανάλογα με τα πιστεύω του γιατρού μπορεί να ακούσετε αντικρουόμενες απόψεις. Αυτό βασικά οφείλεται στο ότι η ιατρική , σαν επιστήμη, βασίζεται σε επιστημονικές αποδείξεις και τα μέχρι σήμερα υπάρχοντα δεδομένα είναι φτωχά και όχι καθοριστικά υπέρ της μιας ή της άλλης απόψεως.
Τα πρώτα ηλεκτρονικά τσιγάρα παρήχθησαν στην Κίνα το 2004 και σήμερα η παγκόσμια αγορά τους ξεπερνάει τα 2,5 δις δολλάρια.[3]
Σύμφωνα με μια αναφορά ( Μαΐου 2015) του Ινστιτούτου John Hopkins για τον Έλεγχο του Καπνίσματος σήμερα σε 55 χώρες υπάρχουν απαγορευτικές ή περιοριστικές πολιτικές πώλησης του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιλαμβανομένων και 17 χωρών στις οποίες το ηλεκτρονικό τσιγάρο θεωρείται φαρμακευτικό προϊόν, 26 χωρών στις οποίες το ηλεκτρονικό τσιγάρο θεωρείται ως καπνός ή παράγωγο ή υποκατάστατο και 4 χώρες στις οποίες το ηλεκτρονικό τσιγάρο θεωρείται δηλητήριο.[4]
Τι γνωρίζουμε όμως σήμερα για το ηλεκτρονικό τσιγάρο και ποια είναι τα υπέρ και τα κατά του ;
ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ
1. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπήκε στη ζωή μας σαν υποκατάστατο του κοινού τσιγάρου σε μια προσπάθεια να βοηθήσει στην διακοπή του καπνίσματος. Αυτό είναι εν μέρει σωστό διότι όντως μπορεί να συμβάλλει στη διακοπή του καπνίσματος αλλά από την άλλη μεριά επειδή πιστεύεται ότι είναι αβλαβές ωθεί πολλούς νέους μη καπνιστές στη έναρξη καπνίσματος με ηλεκτρονικό τσιγάρο. Με τον τρόπο αυτό το ηλεκτρονικό τσιγάρο ξεφεύγει από τον αρχικό του προορισμό (διακοπή καπνίσματος) και γίνεται μια νέα μόδα μεταξύ των νεαρών ατόμων τα οποία είτε δεν θα κάπνιζαν από φόβο είτε θα καθυστερούσαν την έναρξη του καπνίσματος. Σε μια μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ διαπιστώθηκε ότι από το 2011 έως το 2014 το ποσοστό των μαθητών μέσης εκπαίδευση που χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό τσιγάρο αυξήθηκε κατά 800% ενώ το ποσοστό των μαθητών που κάπνιζε κοινό τσιγάρο μειώθηκε από 15,8% σε 9,2%. Δυστυχώς η μείωση αυτή υπερκαλύπτεται από την αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου.[5] Το 2013 περίπου 250.000 νέοι μέσης εκπαίδευσης ή φοιτητές, που ποτέ δεν κάπνιζαν, χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό τσιγάρο και αυτός ο αριθμός ήταν τριπλάσιος από αυτόν του 2011. Αυτός είναι και ο λόγος που οι κατασκευάστριες εταιρίες ενώ αρχικά στόχευαν σε παλιούς καπνιστές τώρα προσανατολίζουν τη διαφήμισή τους στα νεαρά και άκαπνα άτομα.
2. Η αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη διακοπή του καπνίσματος είναι αμφίβολη και σίγουρα πολύ μικρότερη από αυτή των αναγνωρισμένων και εγκεκριμένων μεθόδων διακοπής καπνίσματος (τσίχλες ή εμπλαστράκια (patch) με νικοτίνη, Βαρενικλίνη (Champix), συμπεριφορικές παρεμβάσεις). Τα επιστημονικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη διακοπή του καπνίσματος εινα αντικρουόμενα.Σε δύο καλά οργανωμένες κλινικές μελέτες (διπλές –τυφλές) έδειξαν ότι η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρουμπορεί να βοηθήσει μερικούς καπνιστές να κόψουν το τσιγάρο.[6] Μια πιο πρόσφατη (2015) συστηματική ανασκόπηση έδειξε μια σημαντικά μικρότερη πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.[7]
3. Ο βαθμός ασφάλειας του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν έχει ακόμα προσδιορισθεί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο περιέχει βασικά μόνο νικοτίνη και ίσως μερικές ουσίες που βελτιώνουν τη γεύση και την οσμή στερείται όμως των εκατοντάδων άλλων ουσιών του κοινού τσιγάρου και κυρίως της πίσσας που θεωρείται καρκινογόνος. Επειδή όμως η εισαγωγή του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι σχετικά πρόσφατη δεν γνωρίζουμε ακόμα τις απώτερες συνέπειές του. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι τις βλαβερές συνέπειες του κοινού τσιγάρου τις διαπιστώσαμε 70 χρόνια μετά την είσοδό του στη ζωή μας.
4. Σε σύγκριση με τις άλλες μεθόδους διακοπής του καπνίσματος το ηλεκτρονικό τσιγάρο συντηρεί την τελετουργική διαδικασία του καπνίσματος. Έχει αποδειχθεί ότι η μεγαλύτερη απόλαυση από όλη τη διαδικασία του καπνίσματος προέρχεται όχι τόσο από αυτόν καθ’ εαυτόν τον εισπνεόμενο καπνό όσο από την τελετουργία της διαδικασίας (άνοιγμα του πακέτου των τσιγάρων, αφαίρεση του τσιγάρου, άναμμα του τσιγάρου και η επαναλαμβανόμενη κίνηση των χεριών με το τσιγάρο στο χέρι προς το στόμα). Αν σε έναν καπνιστή κάποιος άλλος του βάζει στο στόμα το τσιγάρο για να καπνίσει η ικανοποίηση από το κάπνισμα είναι μηδαμινή. Άλλωστε είναι χαρακτηριστική η αμηχανία που έχουν τα άτομα που διακόπτουν το κάπνισμα με την απασχόληση των χεριών τους (κομπολόι κλπ). Το ηλεκτρονικό τσιγάρο συντηρεί αυτή την διαδικασία και επειδή το κάπνισμα είναι μια διαδικασία συνηθειών γι΄αυτό και οι υποτροπές είναι πιο συχνές.
5. Επειδή πολλοί καπνιστές που χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό τσιγάρο παράλληλα κάνουν χρήση και κανονικού τσιγάρου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι ποσότητες της νικοτίνης που μπαίνουν στον οργανισμό του καπνιστού να είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ότι αν κάπνιζε το ένα είδος τσιγάρου με κίνδυνο εμφάνισης τοξικών παρενεργειών (καρδιακές αρρυθμίες, αύξηση αρτηριακής πίεσης, κρίσεις στηθάγχης κ.ά). Επιπλέον οι καπνιστές που ακολουθούν αυτή την τακτική εθίζονται προοδευτικά σε υψηλότερα επίπεδα νικοτίνης.[8]
6. Υπάρχει κίνδυνος το ηλεκτρονικό τσιγάρο να γίνει μια νέα μόδα με απρόβλεπτη έκταση και απρόβλεπτες επιπτώσεις. Ήδη στις ΗΠΑ στους μαθητές και φοιτητές οι πωλήσεις ηλεκτρονικού τσιγάρου ξεπέρασαν αυτές το κοινού τσιγάρου.
ΤΑ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ
1. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σαφώς πολύ πιο ασφαλές από το κοινό τσιγάρο επειδή όπως ήδη αναφέρθηκε περιέχει μόνο νικοτίνη και όχι όλες τις άλλες τοξικές και καρκινογόνες ουσίες του κοινού τσιγάρου. Η νικοτίνη είναι η ουσία που προκαλεί τον εθισμό και την εξάρτηση στο κάπνισμα γι’ αυτό και με το ηλεκτρονικό τσιγάρο στοχεύουμε στην προοδευτική απεξάρτηση από την ουσία αυτή.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο, με εξαίρεση τη νικοτίνη, μας απαλλάσσει από τις 3.700 άλλες χημικές ουσίες που έχουν απομονωθεί από το κοινό τσιγάρο, μεταξύ των οποίων η αμμωνία, το αρσενικό, η πίσσα, το υδροκυάνιο, το μονοξείδιο του άνθρακα το βουτάνιο κ.ά. Πολλές από τις ουσίες αυτές είναι γνωστές από άλλες χρήσεις του. Το αρσενικό, π.χ χρησιμοποιείται ως ποντικοφάρμακο, η αμμωνία είναι συστατικό των απορρυπαντικών ενώ το βουτάνιο . Οι ουσίες αυτές ευθύνονται για τις βλαβερές συνέπειες στην υγεία. Εξ αυτών 70 περίπου έχει αποδειχθεί ότι είναι καρκινογόνες. Τον Αύγουστο του 2015 το Public Health England δημοσίευσε μια αναφορά κατά την οποία ‘’ σύμφωνα με τις καλύτερες εκτιμήσεις η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι κατά 95% ασφαλέστερη από αυτή του κοινού τσιγάρου,’’[9] αλλά και ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί το έναυσμα για έναρξη καπνίσματος στα παιδιά και στους μη καπνιστές.[9,10]
2. Ο καπνός που δημιουργείται μα το ηλεκτρονικό τσιγάρο οφείλεται σε άτμισμα του περιεχομένου υγρού σε αντίθεση με το τον καπνό του κοινού τσιγάρου που προκαλείται από κάψιμο του καπνού και του χαρτιού που περιβάλλει το τσιγάρο σε μια θερμοκρασία που φθάνει τους 400 βαθμούς Κελσίου προκαλώντας πυρόλυση που οδηγεί στην παραγωγή των προαναφερθέντων τοξικών ουσιών.[11]
3. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο σήμερα είναι σε 10πλάσιο βαθμό η πιο δημοφιλής μέθοδος διακοπής του καπνίσματος συγκρινόμενη με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο. Έχει το πλεονέκτημα ότι το άτομο μπορεί να την ξεκινήσει χωρίς τη συμβουλή του γιατρού του.
4. Συντηρεί την ελπίδα του καπνιστού για κόψιμο του καπνίσματος και αυτή την ελπίδα όχι μόνο δεν πρέπει να του την στερούμε, προβάλλοντας τα διάφορα αρνητικά σημεία του ηλεκτρονικού τσιγάρου, αλλά αντιθέτως πρέπει να τον ενθαρρύνουμε και να τον προτρέπουμε να προχωρήσει στη δοκιμή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί καπνιστές επιθυμούν τη διακοπή του καπνίσματος έχοντας μάλιστα κάνει αρκετές προσπάθειες και στο παρελθόν, άλλες επιτυχείς και άλλες ανεπιτυχείς. Σε αυτούς που έχουν αποτύχει στις άλλες μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, το να τους παρέχεται μια ακόμα ευκαιρία αποτελεί μεγάλη ελπίδα που χρειάζεται να τη στηρίξουμε. Αλλοίμονο αν το άτομο πιστέψει ότι τα πάντα τελειώσανε και δεν υπάρχει καμιά ελπίδα διακοπής του καπνίσματος . Και μόνο γι’ αυτή την ελπίδα το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει τη θέση του
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
1. Κύριος στόχος κάθε αντικαπνιστικής πολιτικής πρέπει να είναι η αποτροπή της έναρξης καπνίσματος ιδιαίτερα από τους νέους
2. Κανένα είδος καπνίσματος , περιλαμβανομένου και του ηλεκτρονικού τσιγάρου, δεν είναι απαλλαγμένο από κινδύνους
3. Αν κάποιος αποφασίσει να ακολουθήσει κάποιο πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος καλό θα είναι να αρχίσει με κάποια από τις δοκιμασμένες και εγκεκριμένες μεθόδους
4. Αν οι δοκιμασμένες μέθοδοι αποτύχουν τότε μπορεί να δοκιμασθεί και η μέθοδος του ηλεκτρονικού τσιγάρου
5. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σαν μέθοδος διακοπής του καπνίσματος και όχι σαν υποκατάστατο του τσιγάρου
6. Η θεώρηση του ηλεκτρονικού τσιγάρου σαν ακίνδυνου κινδυνεύει να το καθιερώσει σαν μόδα και να δημιουργήσει νέες στρατιές καπνιστών
ΠΗΓΕΣ
1. IARC Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. A review of human carcinogens. Personal habits and indoor combustions, No. 100E. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2013.
2. Shaw M, Mitchell R, Dorling D. Time for a smoke? One cigarette reduces your life by 11 minutes. BMJ. 2000;320(7226):53.
3. Esterl M. Big Tobacco’s e-cigarette push gets a reality check. The Wall Street Journal. August 26, 2014. Available at: http://www.wsj.com/articles/big-tobaccos-e-cig-push-gets-a-reality-check-1409078319. Accessed October 29, 2015
4. Johns Hopkins Institute for Tobacco Control Country laws regulating e-cigarettes: A policy scan. May 2015. Available at: http://globaltobaccocontrol.org/global-ecig-policy. Accessed October 30, 2015.
5. Bunnell RE, Agaku IT, Arrazola RA, et al. Intentions to smoke cigarettes among never-smoking US middle and high school electronic cigarette users: National Youth Tobacco Survey, 2011-2013. Nicotine Tob Res. 2015 Feb;17(2):228-35. PMID: 25143298
6. Grana R, Benowitz N, Glantz SA. E-cigarettes: a scientific review. Circulation. 2014;129(19):1972–1986
7. McRobbie H, Bullen C, Hartmann-Boyce J, Hajek P. Electronic cigarettes for smoking cessation and reduction.Cochrane Database Syst Rev. 2014;12(12):CD010216.
8. King BA, Patel R, Nguyen KH, Dube SR. Trends in awareness and use of electronic cigarettes among US adults, 2010-2013. Nicotine Tob Res. 2015 Feb;17(2):219-27. PMID: 25239961
9. McNeill A, Brose LS, Calder R, Hitchman SC, Hajeck P, McRobble H. E-Cigarettes: An Evidence Update. A Report Commissioned by Public Health England. London, UK: Public Health England; 2015. Available at: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/457102/Ecigarettes_an_evidence_update_A_report_commissioned_by_Public_Health_England_FINAL.pdf. Accessed October 30, 2015.
10. Public Health England. E-cigarettes around 95% less harmful than tobacco estimates landmark review [press release]. August 19, 2015. Available at: https://www.gov.uk/government/news/e-cigarettes-around-95-less-harmful-than-tobacco-estimates-landmark-review. Accessed October 30, 2015.
11. Centers for Disease Control and Prevention. NCHS Data Brief, no 217, October 2015. Electronic cigarette use among adults: United States, 2014. Available at: http://www.cdc.gov/nchs/data/databriefs/db217.htm. Accessed October 29, 2015.