Δρ. Αναστάσιος Ν. Σπαντιδέας

Κεφαλαλγία μετετραυματική (μετά από χτύπημα της κεφαλής)

• By Tassos Spandideas
• 25 March, 2014
• Comments Off on Κεφαλαλγία μετετραυματική (μετά από χτύπημα της κεφαλής)

Η κεφαλαλγία είναι ένα από τα πιο συχνά ενοχλήματα μετά από κάκωση της κεφαλής ή του αυχένα.  Το ενδιαφέρον των επιστημόνων για την μετατραυματική κεφαλαλγία άρχισε με την βιομηχανική επανάσταση αν και είχε περιγραφεί από το 625 μετά Χριστόν από τον Παύλο Αιγινάτα.

Λόγω του μεγάλου αριθμού των αυτοκινητιστικών και εργατικών ατυχημάτων η μετατραυματική κεφαλαλγία τόσο από άποψης συχνότητας όσο και από άποψη βαρύτητας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα αφού επηρεάζει την επαγγελματική, την κοινωνική και την οικογενειακή ζωή των πασχόντων, σε περίπτωση δε απαίτησης αποζημίωσης η μετατραυματική κεφαλαλγία αποτελεί πονοκέφαλο για τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Η μετατραυματική κεφαλαλγία εμφανίζεται στο 52% των αρρώστων με μέτρια κάκωση της κεφαλής, και σε υψηλότερο ποσοστό σε ασθενείς  με βαρειά κάκωση της κεφαλής.

Η μετατραυματική κεφαλαλγία εμφανίζεται στο ίδιο ποσοστό στις γυναίκες και στους άνδρες και εξαρτάται πολλές φορές από την προσωπικότητα του αρρώστου.  Είναι πιο συχνή στις αγχώδεις και καταθλιπτικές προσωπικότητες.

Στο 85% των αρρώστων η μετατραυματική κεφαλαλγία έχει τα χαρακτηριστικά της κεφαλαλγίας τάσεως, στο 8% της αυχενογενούς κεφαλαλγίας και στο 2.5% της ημικρανίας.  Σε πολύ μικρό ποσοστό η κεφαλαλγία μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά της αθροιστικής κεφαλαλγίας.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της μετατραυματικής κεφαλαλγίας είναι τεράστιες αν υπολογίσει κάποιος το άμεσο κόστος από τις ιατρικές εξετάσεις και τα φάρμακα, το έμμεσο κόστος που προκύπτει από τις απουσίες από την εργασία, τη μειωμένη παραγωγικότητα και το κόστος της αποζημίωσης.

Η μετατραυματική κεφαλαλγία μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως είναι η ζάλη, η διάσπαση της προσοχής, η δυσανεξία στο αλκοόλ, η υπερακουσία, ο ίλιγγος, η διαταραχή της σκέψης, η απάθεια, η εύκολη κόπωση, οι σεξουαλικές διαταραχές και τα συγκοπτικά επεισόδια.

Η μετατραυματική κεφαλαλγία μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ηλικία.

Όσον αφορά τον μηχανισμό γέννησης της μετατραυματικής κεφαλαλγίας υπάρχουν πολλά στοιχεία που συνηγορούν ότι αυτή μπορεί να οφείλεται σε βλάβη των αγγείων, των μυών, του κρανίου, των μηνίγγων, των νευρικών ινών του εγκεφάλου, σε διαταραχή του συστήματος ελέγχου του πόνου κατά την κάκωση. Όχι σπάνια τέλος η μετατραυματική κεφαλαλγία μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικές διαταραχές που δημιουργούνται από φυσικά ή συναισθηματικά στρες που προξενούνται από το ατύχημα και εκλύονται από διάφορους παράγοντες, όπως η ανικανότητα προς εργασία, η κάκωση, η προ του ατυχήματος προσωπικότητα του ασθενούς.

Σε περίπτωση που ο τραυματισμός της κεφαλής είναι τόσο σοβαρός ώστε το άτομο να πέσει σε κώμα τότε δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ της διάρκειας του μετατραυματικού κώματος και της εκδήλωσης  ή μη κεφαλαλγίας.

Οι μετατραυματικές κεφαλαλγίες διακρίνονται στις οξείες και τις χρόνιες.

Οι οξείες μετατραυματικές κεφαλαλγίες εμφανίζονται τις πρώτες 14 ημέρες μετά την κάκωση της κεφαλής ή μετά την ανάκτηση των αισθήσεων εάν με τον τραυματισμό υπάρχει απώλεια συνείδησης, εξαφανίζονται δε εντός οκτώ εβδομάδων μετά την επάνοδο της συνείδησης ή τον τραυματισμό.  Οι χρόνιες μετατραυματικές κεφαλαλγίες εμφανίζονται τις πρώτες 14 ημέρες μετά την απόκτηση της συνείδησης ή μετά τον τραυματισμό και συνεχίζονται για περισσότερο από 8 εβδομάδες.  Το 1/3 των αρρώστων με οξεία μετατραυματική κεφαλαλγία μεταπίπτει στην χρόνια μορφή.

Τόσο οι οξείες μορφές όσο και οι χρόνιες μπορεί να εκδηλώνονται:

1. Με τη μορφή της κεφαλαλγίας τύπου τάσεως: δηλαδή ο πονοκέφαλος προσβάλλει όλο το κεφάλι, αλλά μπορεί να περιορίζεται μπροστά στο μέτωπο, στο θόλο του κρανίου ή πίσω στον αυχένα.  Ο πόνος διαρκεί μερικές ώρες και μοιάζει άλλοτε με ένα βάρος στο κεφάλι και άλλοτε με ένα σφίξιμο του κεφαλιού.  Η  ένταση του πονοκεφάλου είναι ηπίας ή μέσης βαρύτητας, συνοδεύεται από έμετο, εκλύεται ή με την αλλαγή της θέσης του σώματος, ή με την κόπωση, ή με τη συναισθηματική φόρτιση ή από έντονο θόρυβο και έντονο φως και υποχωρεί με την ανάπαυση, με αναλγητικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
2. Με τη μορφή της ημικρανίας: δηλαδή ο πονοκέφαλος στο μεγαλύτερο ποσοστό εντοπίζεται στο ένα ήμισυ του κρανίου ενώ σε μικρότερο ποσοστό εντοπίζεται σε ολόκληρο το κεφάλι.  Ο πόνος είναι πολύ έντονος, συνοδεύεται από ναυτία, εμέτους, δυσανεξία στο φως, στους ήχους και τις οσμές.  Ο πονοκέφαλος επιδεινώνεται με κάθε κίνηση και έχει σφύζοντα χαρακτήρα.  Πολλές φορές συγχρόνως με τον πόνο εμφανίζονται διαταραχές της όρασης, ημιπάρεση, σπασμοί  ή αμνησία. Ο πόνος αντιμετωπίζεται με  ανάπαυση, ησυχία με λήψη αναλγητικών φαρμάκων ή ειδικών αντιημικρανιακών φαρμάκων.
3. Με τη μορφή της αυχενογενούς κεφαλαλγίας: δηλαδή ο πόνος έχει τα χαρακτηριστικά της ημικρανίας, μόνο που αρχίζει από τον αυχένα.  Ο πονοκέφαλος συνοδεύεται και από πόνο του σύστοιχου άνω άκρου μέχρι τον αγκώνα της προσβεβλημένης περιοχής και αντιμετωπίζεται με θερμά επιθέματα, με έλξεις του αυχένα, με τοπικά αναισθητικά και με τοπική εφαρμογή υδροκορτιζόνης, με διαδερμικά νευρικά ηλεκτρικά ερεθίσματα, με ψυχολογική υποστήριξη και χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.

Υπάρχουν και άλλες σπανιότερες μορφές μετατραυματικής κεφαλαλγίας που εκδηλώνονται με ποικίλα άλλα συμπτώματα.

Η μετατραυματική κεφαλαλγία μπορεί να συνοδεύεται και από διάφορες ψυχολογικές εκδηλώσεις, όπως άγχος, υποχονδρίαση, κατάθλιψη, αισθήματα αδικίας από τους γιατρούς, δικηγόρους, δικαστές, επιθετικότητα, υστερικές εκδηλώσεις, διεκδίκηση κυρίως αποζημίωσης.

Οι ψυχολογικές αντιδράσεις εξαρτώνται από την καταγωγή, τη μόρφωση καθώς και από την προσωπικότητα του αρρώστου πριν από τον τραυματισμό.

Η πρόληψη της μετατραυματικής κεφαλαλγίας μπορεί να επιτευχθεί με:

• Χρησιμοποίηση κρανών όταν οδηγούμε δίκυκλα ή όταν δουλεύουμε σε εργοτάξια
• Χρησιμοποίηση ζωνών ασφαλείας όταν ταξιδεύουμε με αυτοκίνητο και
• Αποφυγή κινήσεων που εκθέτουν το κεφάλι σε κίνδυνο για τραυματισμό.

Η θεραπεία της μετατραυματικής κεφαλαλγίας εξαρτάται από την γενεσιουργό αιτία  δηλαδή, εάν οφείλεται σε βλάβη ενός νεύρου, του κρανίου, των αγγείων της κεφαλής ή οφείλεται σε ψυχολογικούς λόγους.  Η ψυχολογική υποστήριξη βοηθά ώστε ο άρρωστος να ενταχθεί σταδιακά μετά τον τραυματισμό στο εργασιακό του περιβάλλον δείχνοντάς του ότι συμμεριζόμαστε το πρόβλημα της κεφαλαλγίας και βοηθώντας τον να ξεπεράσει το πρόβλημα της κατάθλιψης που δημιουργείται συνήθως μετά την κάκωση της κεφαλής.  Εάν η μετατραυματική κεφαλαλγία από οξεία γίνει χρονία, τότε η αντιμετώπιση δυσκολεύει.  Η κατάθλιψη που ακολουθεί τραυματισμό μπορεί να δημιουργεί πονοκέφαλο και ο πονοκέφαλος να δημιουργεί κατάθλιψη.  Η χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής δίνει σε πολλές περιπτώσεις πολύ καλά αποτελέσματα.

Στη χρονία μετατραυματική κεφαλαλγία εάν οι πονοκέφαλοι είναι άνω των 3 μηνιαίως τότε μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα αντικαταθλιπτικά όπως και ορισμένα αντιεπιληπτικά φάρμακα σαν προληπτική αγωγή.  Στην μετατραυματική κεφαλαλγία εκτός των αντικαταθλιπτικών χρησιμοποιούμε και άλλα φάρμακα αναλόγως της μορφής της μετατραυματικής κεφαλαλγίας όπως αναφέρθηκαν ανωτέρω.