Μητρικός θηλασμός : άπειρα τα πλεονεκτήματά του

  • By Tassos Spandideas
  • 23 March, 2014
  • Comments Off on Μητρικός θηλασμός : άπειρα τα πλεονεκτήματά του

 

Η φύση σχεδίασε το θηλασμό για τη διατροφή των νεογέννητων κάθε είδους θηλαστικού.  Σαν φυσική λειτουργία ο θηλασμός θεωρείτε ότι πιο  τέλειο θα μπορούσε να εξασφαλίσει την επιβίωση του νεογέννητου. Κατά συνέπεια στο θηλασμό μπορεί κανείς να βρει μόνο πλεονεκτήματα και κανένα μειονέκτημα.

Τα πλεονεκτήματα του θηλασμού, θρεπτικά και ψυχοσυναισθηματικά αφορούν όχι μόνο το νεογέννητο αλλά και την μητέρα.

Από τα άπειρα πλεονεκτήματα του θηλασμού τα πιο σημαντικά θα μπορούσαν να συνοψισθούν στα κάτωθι:

1. Το ανθρώπινο  γάλα έχει σχεδιαστεί από τη φύση αποκλειστικά για τον  άνθρωπο και σαν φυσικό προϊόν δεν μπορεί να παραχθεί από κανένα άλλο είδος ζώου ή από κανένα εργαστήριο. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το γάλα κάθε είδους θηλαστικού που προορίζεται βιολογικά αποκλειστικά για το συγκεκριμένο είδος.

2. Το ανθρώπινο γάλα είναι η πιο οικονομική και η πιο υγιεινή διατροφή του νεογνού. Είναι η πιο οικονομική διότι ο μαστός αποτελεί αστείρευτη πηγή παραγωγής γάλακτος με μόνο έξοδο την φυσιολογική διατροφή της θηλαζούσης μητέρας ενώ παράλληλα είναι η πιο υγιεινή διότι κανένα συστατικό του δεν υπάρχει σε περίσσεια ή σε έλλειψη. Αυτό εξασφαλίζει την ιδανική σε σύσταση τροφή του βρέφους ενώ η υπεραραίωση ή η υποαραίωση του βιομηχανοποιημένου γάλακτος μπορεί να οδηγήσει σε υπέρ ή υποσιτισμό του βρέφους.

3. Το ανθρώπινο γάλα είναι μικροβιολογικά ασφαλές, πάντοτε φρέσκο και περιέχει αμυντικούς παράγοντες που προστατεύουν σημαντικά το βρέφος. Αποτελεί γεγονός αναμφισβήτητο το ότι τα  παιδιά που τρέφονται με θηλασμό παρουσιάζουν σημαντικά μικρότερη συχνότητα λοιμώξεων. Η μικρότερη συχνότητα δεν αφορά μόνο τις λοιμώξεις του γαστρεντερικού (γαστρεντερίτιδες κ.α.) αλλά και σημαντικότερες λοιμώξεις ( ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού κ.α.). Η παρατήρηση αυτή ισχύει κατ’ εξοχή εκεί όπου το περιβάλλον λόγω μορφωτικού, βιοτικού επιπέδου δεν μπορεί να εξασφαλίσει τις απαραίτητες υγιεινές προϋποθέσεις παρασκευής του βιομηχανοποιημένου γάλακτος.

4. Με το ανθρώπινο γάλα το βρέφος έχει τις ελαχιστότερες πιθανότητες να εμφανίσει αλλεργικές  αντιδράσεις σε  σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη μορφή γάλακτος.

Πρακτικά το ανθρώπινο γάλα στερείται αλλεργικών ιδιοτήτων και η μόνη περίπτωση  να περιέχει κάποιο αλλεργιογόνο είναι η λήψη από τη μητέρα κάποιου φαρμάκου ή τροφής ή είσοδος στον οργανισμό της μητέρας κάποιας ουσίας του περιβάλλοντος η  οποία απεκκρίνεται στο γάλα. Αντίθετα το βιομηχανοποιημένο γάλα περιέχει ξπένα λευκώματα τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να περάσουν τον βλεννογόνο φραγμό του εντέρου να απορροφηθούν και να προκαλέσουν τροφική αλλεργία.

5. Ο θηλασμός υποστηρίζεται και εξασφαλίζει καλύτερες προϋποθέσεις για σωστότερη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ενώ παράλληλα εξασφαλίζει ένα στενότερο δέσιμο μεταξύ της μητέρας και του παιδιού.

Η θηλή του μαστού αποτελεί για το βρέφος τον εξωκοιλιακό «ομφάλιο λώρο» από τον οποίο θα αντλήσει τα τροφικά του αποθέματα ενώ το στήθος της μητέρας θα παίξει το ρόλο που παίζει η μήτρα κατά τη διάρκεια της ενδομητρίου ζωής στην εξασφάλιση της σιγουριάς και της ασφάλειας του βρέφους.

6. Εκτός των ανωτέρω ο μητρικός θηλασμός έχει υποστηριχθεί ότι προφυλάσσει από την εμφάνιση νεκρωτικής εντεροκολίτιδας, κοιλιοκάκης, νόσου του Crohn και σακχαρώδους διαβήτου ενώ υπάρχουν αντιφατικά ευρήματα όσον αφορά την προφύλαξη του μητρικού θηλασμού στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν καλά τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες που να αποδεικνύουν τη «στενότερη» σύνδεση του διπόλου μητέρα – βρέφους στην περίπτωση του μητρικού θηλασμού, σε σύγκριση με περιπτώσεις βρεφών που διατρέφονται με μη μητρικά σκευάσματα γάλακτος καθώς επίσης δεν υπάρχουν επιστημονικά αποδεδειγμένες διαφορές  στην ψυχολογική εξέλιξη των βρεφών που σιτίζονται με τους ανωτέρω δύο διαφορετικούς τρόπους διατροφής εν τούτοις πολλές γυναίκες που δοκίμασαν και τους δύο τρόπους σίτισης των βρεφών τους αναφέρουν  ότι αισθάνονται μια χαρακτηριστική «επαφή» με το παιδί που θήλασαν και ότι το αίσθημα αυτό διατηρείτο μέχρι την ενηλικίωση του παιδιού.

Εκτός από τις αναφερθείσες ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις του μητρικού θηλασμού υπάρχουν και σημαντικά λειτουργικά οφέλη για την θηλάζουσα μητέρα. Ειδικότερα μια από τις  πιο παλιά αποδεδειγμένες επιδράσεις  του μητρικού θηλασμού στη μητέρα είναι η έγκαιρη έκκριση της ωκυτοκίνης. Όσο νωρίτερα τοποθετηθεί το βρέφος στο στήθος της μητέρας (ακόμη και αμέσως μετά τον τοκετό) τόσο ενωρίτερη είναι η δράση της ωκυτοκίνης στη μήτρα διεγείροντάς την σε συστολή και σε λιγότερη απώλεια αίματος. Παράλληλα ο ερεθισμός των θηλών κατά τον θηλασμό έχει σαν αποτέλεσμα την έκκριση της προλακτίνης η οποία καταστέλλει την ωορρηξία σε πολλές γυναίκες.

Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα που προβάλλουν οι θηλάζουσες μητέρες είναι η ευκολία με την οποία αντιμετωπίζουν τη σίτιση του βρέφους ιδιαίτερα την νύκτα όπου δεν αναγκάζονται να σηκωθούν να ετοιμάσουν το γάλα. Έχει υποστηριχθεί μετά από επιδημιολογικές μελέτες, ότι ο θηλασμός προφυλάσσει την θηλάζουσα μητέρα απλό την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού κυρίως στις προεμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η αναφερθείσα μείωση της συχνότητας του καρκίνου του μαστού έχει θετική συσχέτιση με τη διάρκεια του θηλασμού.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ

Όπως ελέχθει ο θηλασμός αποτελεί μία βιολογική διεργασία απαραίτητη για την επιβίωση του νεογέννητου κάθε είδους θηλαστικού.

Ο θηλασμός από καταβολής του ανθρωπίνου είδους μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα αποτελούσε σχεδόν τον αποκλειστικό τρόπο διατροφής του νεογνού. Ακόμη και στις περιπτώσεις που υπήρχε εκ των πραγμάτων αδυναμία θηλασμού ενός βρέφους (π.χ. θάνατος μητέρας, ανατομικές ανωμαλίες μαστών κ.α.) η μόνη εναλλακτική λύση που αναζητείτο για την εξασφάλιση της διατροφής του παιδιού ήταν η ανεύρεση μιας τροφού η οποία θα αναλάμβανε να θρέψει με το δικό της γάλα το νεογέννητο αντικαθιστώντας  τη φυσική μητέρα στην βιολογική αυτή αναγκαιότητα.

Η βιομηχανική επανάσταση που παρατηρήθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα άλλαξε δραματικά  τον τρόπο ζωής των γυναικών. Η γυναίκα βγήκε από το σπίτι εντάχθηκε στην παραγωγική διαδικασία, ανέλαβε νέους ρόλους και άρχισε σιγά – σιγά  ν’ απομακρύνεται από την φυσική της ένταξη και αποστολή.

Οι νέες συνθήκες ζωής δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να ευδοκιμήσει ο τεχνητός θηλασμός ο οποίος γνώρισε την ακμή του στις αρχές του 19ου αιώνα όταν έγινε δεκτή αφ’ ενός η Παρασκευή ενός αποδεκτού γάλακτος από την αγελάδα, αφ’ ετέρου βελτιώθηκαν σημαντικά οι συνθήκες και οι τεχνικές τεχνητού θηλασμού.  Ειδικότερα η χρησιμοποίηση γυάλινων φιαλών και ελαστικών θηλάστρων τα οποία μπορούσαν να βραστούν και να αποστειρωθούν και κυρίως η καθιέρωση της παστερίωσης του γάλακτος εξομοίωσαν πρακτικά από απόψεως ασφάλειας και μικροβιακών λοιμώξεων  το ξένο γάλα από το μητρικό. Μέχρι εκείνη την εποχή τα απιδιά που εσιτίζοντο με τεχνητό θηλασμό εμαστίζοντο  από διάρροιες και γαστρεντερικές λοιμώξεις που οδηγούσαν σε σημαντικά μεγαλύτερη θνησιμότητα των τεχνητώς διατρεφομένων παιδιών σε σύγκριση με αυτά που θήλαζαν φυσιολογικά.

Τα γεγονότα αυτά άρχισαν προοδευτικά να τροποποιούν τις τροφικές συνήθειες των παιδιών. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του ποσοστού των γυναικών που θήλαζαν. Αυτό ακολουθήθηκε και από αντίστοιχη μείωση της διάρκειας θηλασμού για τις γυναίκες που εξακολουθούσαν να θηλάζουν. Η συχνότητα των θηλαζουσών γυναικών στις ΗΠΑ έπεσε από το 80% που ήταν τη δεκαετία 1920-1930 στο 49% μέσα στα επόμενα 25 χρόνια. Στο διάστημα 1966-70  μόλις το 208% των νεογέννητων παιδιών θήλαζαν (σχήματα 1 και 2).

Η δραματική αυτή πτώση στη συχνότητα του μητρικού θηλασμού και η τάση για περαιτέρω μείωση αποτέλεσε το ερέθισμα για αφύπνιση των υγειονομικών λειτουργών και των ιδρυμάτων παιδιού που επανεκτιμώντας την στάση τους από παθητικού θεατές (και πολλές φορές ενεργητικοί προπαγανδιστές) του αφύσικου αυτού φαινομένου ανέλαβαν εκστρατεία προβολής των πλεονεκτημάτων του φυσικο9ύ θηλασμού. Δεν χρειάστηκαν πολλά χρόνια προσπάθειας για να δρέψουμε τους καρπούς αυτής της προσπάθειας.

Μέσα σε μια δεκαετία (από το 1970 έως το 1980) το ποσοστό των θηλαζόντων βρεφών στις ΗΠΑ ανήλθε στο 58% και η τάση του είναι για έτι περαιτέρω άνοδο.

Ο ρόλος των παιδιάτρων στην προσπάθεια αυτή ήταν και παραμένει καταλυτικός. Αν εξαιρέσουμε τις ελάχιστες αντενδείξεις του θηλασμού πρακτικά όλες οι γυναίκες είναι ικανές να θηλάσουν και ο απώτερος στόχος μας θα πρέπει να είναι αυτός.

Ενώ ο μητρικός θηλασμός για πολλές γυναίκες αποτελεί αυτονόητη ενέργεια για άλλες αποτελεί πρόβλημα που αν η λύση του δεν δοθεί από το γιατρό ή άλλους λειτουργούς υγείας είναι σίγουρο ότι οι γυναίκες αυτές δεν θα θηλάσουν ποτέ διότι παρεξηγημένες ιδέες και προκαταλήψεις απωθούν το θηλασμό σαν λύση διατροφής του βρέφους των.

Πολλές μητέρες πιστεύουν ότι επειδή το στήθος τους είναι μικρό δεν θα έχουν την απαιτούμενη ποσότητα γάλακτος για τη σωστή θρέψη του βρέφους των ή ότι το γάλα τους θα είναι «αδύνατο». Στις γυναίκες αυτές θα πρέπει να εξηγηθεί ότι το μέγεθος του μαστού δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για επιτυχή θηλασμό. Θα πρέπει να τους τονισθεί ότι οι διαφορές στο μέγεθος των μαστών οφείλονται στη διαφορετική ποσότητα λίπους που περιέχουν οι μαστοί και όχι στο μαστικό αδένα που είναι υπεύθυνος για την παραγωγή του γάλακτος.

Άλλες μητέρες αποκλείουν το θηλασμό για λόγους αισθητικής φοβούμενες το «χαλάρωμα» του στήθους. Ο φόβος αυτός είναι αστήρικτος και αν στη γυναίκα δεν δοθούν οι κατάλληλες εξηγήσεις ποτέ της δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει το φόβο της. Επίσης πολλές γυναίκες αποκλείουν  το θηλασμό επειδή πιστεύουν ότι για να έχουν το κατάλληλο γάλα θα πρέπει να υπερσιτίζονται γεγονός που θα τις αναγκάσει να παχύνουν. Και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δοθούν οι ανάλογες εξηγήσεις διότι η σωστή διατροφή δεν σημαίνει και λήψη υπερβολικής τροφής.

Η απόφαση της μητέρας να θηλάσει το βρέφος της είναι μια σημαντική απόφαση και σ’ αυτή η συμμετοχή των λειτουργών υγείας είναι ουσιαστική. Είναι αποδεδειγμένο ότι γυναίκες στις οποίες έχουν εξηγηθεί λεπτομερώς τα πλεονεκτήματα του θηλασμού καταλήγουν ευκολότερα στην απόφαση του θηλασμού. Πολλές φορές απαιτείται ενημέρωση όχι μόνο της μέλλουσας μητέρας αλλά και του περιβάλλοντος. Η ενημέρωση αυτή καθίσταται πιο αναγκαία όταν στο άμεσο περιβάλλον δεν υπάρχουν συγγενείς που θήλασαν και από τις οποίες η μητέρα να έχει προσλαμβάνουσες παραστάσεις.

Έχει αποδειχθεί ότι γυναίκες που προέρχονται από μητέρες που θήλασαν, ευκολότερα αποδέχονται  και εφαρμόζουν το μητρικό θηλασμό. Η παρουσία επίσης στο περιβάλλον γιαγιάδων «παλαιών αρχών» βοηθά σημαντικά με το μοντέλο τους στην απόφαση του θηλασμού. Άλλωστε αυτές (μητέρα και γιαγιά) θα δώσουν τα πρώτα μαθήματα για το πώς θα κρατήσει το βρέφος πως θα το θηλάσει κ.ο.κ. Η ενημέρωση της μέλλουσας μητέρας για τα πλεονεκτήματα του θηλασμού θα πρέπει να αρχίσει νωρίς ήτοι από τις αρχές της εγκυμοσύνης και αν είναι δυνατόν και ακόμη πιο νωρίς.

Categories: Άρθρα

Comments are closed.