Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου : ποια είναι η σημασία τους
- By Tassos Spandideas
- 23 March, 2014
- Comments Off on Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου : ποια είναι η σημασία τους
Το οξυγόνο αποτελεί ένα από τα πιο βασικά στοιχεία της ζωής για κάθε ζωντανό οργανισμό στη γη. Ο ανθρώπινος οργανισμός χρησιμοποιεί το οξυγόνο για να κάψει τα διάφορα συστατικά των τροφών μας (υδατάνθρακες, λίπη ή πρωτεϊνες) και να παράγει ενέργεια. Η παραγωγή ενέργειας στον οργανισμό μας είναι μια χημική διαδικασία που πραγματοποιείται μέσω οξειδώσεων και στην οποία σημαντικό ρόλο παίζει το οξυγόνο. Το τόσο ζωτικό όμως για τη ζωή οξυγόνο μπορεί, στο μεταβολισμό του, να γίνει αιτία πρόκλησης ελευθέρων ριζών που είναι πολύ τοξικές και που προκαλούν σημαντικές βλάβες ή ακόμη και το θάνατο στα κύτταρα του οργανισμού μας.
Η παραγωγή ελευθέρων ριζών μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα φυσικό αποτέλεσμα του απαραίτητου για τον οργανισμό μας μεταβολισμού των τροφών. Οι καθημερινά παραγόμενες ελεύθερες ρίζες οξυγόνου εξουδετερώνονται κα απομακρύνονται από το σώμα μας με διάφορους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς που διαθέτει ο οργανισμός μας. Ουσίες όπως οι βιταμίνες C και Ε, το καρωτένιο το σελήνιο και άλλες ουσίες αποτελούν ισχυρά αντιοξειδωτικά και η πρόσληψή τους με την τροφή βοηθά σημαντικά το καθάρισμα του οργανισμού μας από τις τοξικές ελεύθερες ρίζες.
Πως γίνεται όμως η παραγωγή των ελευθέρων ριζών ; Τυπικά τα υπάρχοντα ή δημιουργούμενα στη φύση σταθερά μόρια περιέχουν ζεύγη ηλεκτρονίων. Οταν σε μια χημική αντίδραση σπάσει κάποιος δεσμός που περιέχει ζεύγος ηλεκτρονίων τότε δημιουργούνται ελεύθερες ρίζες οι οποίες είναι λίαν ασταθείς σαν μόρια και έχουν μεγάλη τάση για κάποια νέα χημική αντίδραση. Επειδή οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να δώσουν πολύ εύκολα ένα ηλεκτρόνιο σε έναν κατάλληλο δέκτη (αντίδραση αναγωγής) ή να δεχθούν ένα άλλο ηλεκτρόνιο για να ζευγαρώσουν το ελεύθερό τους ηλεκτρόνιο (αντίδραση οξείδωσης) έχουν ένα σπουδαίο ρόλο στο οξειδοαναγωγικό σύστημα του οργανισμού μας.
Παραγωγή ελευθέρων ριζών γίνεται σε μεγάλες ποσότητες όταν ο οργανισμός μας εκτίθεται στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, σε ακτινοβολίες Χ, σε εισπνοή μολυσμένου αέρα (βιομηχανική ρύπανση, ρύπανση του αέρα των πόλεων κλπ) αλλά ακόμα και από το κάπνισμα των τσιγάρων.
Εχει αποδειχθεί πλέον ότι οι ελεύθερες ρίζες παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην πρόκληση πολλών και σημαντικών παθήσεων. Επειδή όπως είπαμε η δράση των ελευθέρων ριζών είναι έντονα τοξική και βλαπτική για όλα τα κύτταρα του οργανισμού μας οι βλάβες που προκαλούν μπορεί να είναι είται οξείες όταν ο οργανισμός μας βομβαρδισθεί απότομα από μεγάλη ποσότητα ελευθέρων ριζών είτε χρόνια όταν η ποσότητα των ελευθέρων ριζών είναι μικρότερη αλλά παρατεταμένη. Παθήσεις που όπως έχει αποδειχθεί η συμβολή των ελευθέρων ριζών στην πρόκλησή τους είναι σημαντική είναι η αρτηριοσκλήρηνση με όλα τα επακόλουθά της (ισχαιμική καρδιοπάθεια, εγκεφαλικά επεισόδια, αποφρακτική αγγειοπάθεια), τα εκφυλιστικά νοσήματα του Νευρικού μας συστήματος όπως η νόσος Parkinson και Alzheimer (άνοια), ο καταράκτης, ο σακχαρώδης διαβήτης κ.α. Σημαντικός φαίνεται επίσης να είναι και ο ρόλος των ελευθέρων ριζών στη διαδικασία γήρανσης του οργανισμού μας ενώ αποδεδειγμένη είναι και η βλαπτική τους δράση στο DNA (το γενετικό υλικό του ανθρώπου). Οι βλάβες στο DNA μπορούν να οδηγήσουν σε θάνατο του κυττάρου, σε βλάβες του εμβρύου ή σε καρκινογένεση.
Η σημασία της κατανάλωσης πολλών λαχανικών και φρούτων έχει επανειλημένα τονισθεί και θα πρέπει να γίνει τρόπος ζωής όλων μας και ιδιαίτερα των παιδιών που θα πρέπει να εθισθούν από πολύ μικρά σε αυτού του είδους τις τροφές. Τα τρόφιμα αυτά είναι πλούσια σε φυσικές αντιοξειδοτικές ουσίες (βιταμίνες C και E, βήτα καρωτένιο, σελήνιο κ.ά) που βοηθούν σημαντικά στο καθάρισμα του οργανισμού μας από τις τοξικές ελεύθερες ρίζες. Επίσης η αποφυγή παραμονής σε χώρους όπου γίνεται εισπνοή μολυσμένου αέρα, το κάπνισμα, η αποφυγή άσκοπης και παρατεταμένης έκθεσης του οργανισμού μας σε ηλιακή ακτινοβολία αποτελούν βασικά μέτρα που όλοι μας πρέπει να φροντίζουμε να παίρνουμε για μείωση του κινδύνου υπερπαραγωγής ελευθέρων ριζών
Copyright © 2024