Δρ. Αναστάσιος Ν. Σπαντιδέας

Βλαστοκύτταρα στη θεραπευτική αντιμετώπιση νευρο-εκφυλιστικών παθήσεων

• By Tassos Spandideas
• 23 March, 2014
• Comments Off on Βλαστοκύτταρα στη θεραπευτική αντιμετώπιση νευρο-εκφυλιστικών παθήσεων

Τα βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα που έχουν την ικανότητα να διαιρούνται μέσω της διαδικασίας της μιτώσεως και να διαφοροποιούνται δίνοντας εξειδικευμένα κύτταρα διαφόρων τύπων π.χ μυικά, νευρικά, οστικά  κλπ.

Υπάρχουν  τρεις αδρές κατηγορίες βλαστοκυττάρων

1. Τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα τα οποία βρίσκονται στην εσωτερική    κυτταρική μάζα της βλαστοκύστης και τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιαζόμενα θα διαφοροποιηθούν για να δώσουν όλους τους τύπους κυττάρων από τους οποίους θα σχηματισθεί ο νέος οργανισμός

2. Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων τα οποία βρίσκονται σε διάφορους ιστούς και τα οποία μαζί με τα κύτταρα προγενήτορες χρησιμεύουν για να αντικαθιστούν τα κύτταρα που παραβλάπτονται, πεθαίνουν ή αποπίπτουν. Υπάρχουν 3 πηγές εύκολης άντλησης βλαστοκυττάρων στον άνθρωπο:

α) Ο μυελός των οστών   που λαμβάνεται με παρακέντηση του στέρνου ή της ιλιακής ακρολοφίας                                                                                                                                                                                               β) Ο λιπώδης ιστός, τα λιποκύτταρα που λαμβάνονται με λιποαναρρόφηση                                                                             γ) Το αίμα από το οποίο με αιμαφαίρεση το αίμα περνάει μέσα από ένα μηχάνημα που κατακρατά τα βλαστοκύτταρα και επιστρέφει από την άλλη οδό το υπόλοιπο αίμα στο δότη

3.  Τα  προκλητά βλαστοκύτταρα (induced pluripotent stem cells) πρόκειται για ποικιλοδύναμα σωματικά βλαστοκύτταρα (κυρίως ινοβλάστες δέρματος)  τροποποιημένα γενετικά με την  εισαγωγή 4 γονιδίων που σχετίζονται με την εμβρυογένεση

Τα επιστημονικό ενδιαφέρον  ερευνητών έχει επικεντρωθεί στην ικανότητα που παρουσιάζουν τα  βλαστοκυττάρα των ενηλίκων να διαιρούνται ή να ανανεώνονται επ’ αόριστον και να παράγουν όλους τους τύπους των κυττάρων του οργάνουτ από το οποίο προέρχονται παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα της πλήρους αναγέννησης ολοκλήρου του οργάνου από λίγα μόνο κύτταρα.

Σε αντίθεση με τις ηθικές αντιπαραθέσεις που υπάρχουν μεταξύ των ερευνητών για την χρησιμοποίηση εμβρυονικών βλαστοκυττάρων αφού συνεπάγονται την καταστροφή εμβρύου για τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων δεν υπάρχουν τέτοιοι προβληματισμοί

Τα βλαστοκύτταρα από άποψης διαφοροπόιησης διακρίνονται σε :

1. Παντοδύναμα (Τotipotent) είναι τα βλαστκύτταρα που μπορούν να δώσουν όλα τα είδη κυττάρων του οργανισμού περιλαμβανομένων και των εξωεμβρυικών όπως είναι ο πλακούντας
2. Ποικιλοδύναμα (Pluripotent) είναι τα βλαστοκύτταρα που μπορούν να δώσουν όλα τα είδη κυττάρων του οργανισμού εκτός των εξωεμβρυικών
3. Πολυδύναμα (Multipotent) είναι προγεννήτορες που μπορούν να δώσουν πολλά είδη κυττάρων αλλά της ίδιας οικογενείας όπως π.χ ο μυελός των οστών ο οποίος μπορεί να δώσει όλα τα κύτταρα του αίματος αλλά όχι άλλου είδους π..χ νευρικά
4. Ολιγοδύναμα (Oligopotent) είναι οι προγεννήτορες  που μπορούν να δώσουν ολίγα μόνο  είδη κυττάρων
5. Μονοδύναμα Unipotent είναι τα βλαστοκύτταρα που μπορούν να διαφοροποιηθούν σε ένα μόνο είδος κυττάρων

Τα βλαστοκύτταρα για να εξασφαλίσουν την αυτό-ανανέωσή τους υφίστανται δύο ειδών κυτταρικές διαιρέσεις α) τη συμμετρική κατά την οποία από ένα κύτταρο προκύπτουν δύο πανομοιότυπα θυγατρικά κύτταρα και β) την ασύμμετρη κατά την οποία μόνο το ένα κύτταρο είναι πανομοιότυπο με το αρχικό βλαστοκύτταρο  και το άλλο είναι προγεννήτορας που μπορεί να διαφοροποιηθεί προς άλλου είδους κύτταρο

Ερευνες των τελευταίων ετών έχουν δείξει ότι τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων έχουν την ικανότητα να διαφοροποιούνται και να δίνουν κύτταρα που προέρχονται από διφορετικές εμβρυικές στιβάδες. Για παράδειγμα νευρικά βλαστοκύτταρα του εγκέφαλο που προέρχονται από το εξώδερμα μπορούν να διαφοροποιηθούν σε εξώδερμα, μεσόδερμα ή ενδόδερμα. Βλαστοκύτταρα από το μυελό των οστών που προέρχονται από το μεσόδερμα μπορούν να διαφοροποιηθούν σε ήπαρ, πνεύμονες ΓΕΣ, και δέρμα όργανα δηλ που προέρχονται από το ενδόδερμα και μεσόδερμα. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται σαν πλαστικότητα των βλαστοκυττάρων και μπορεί να προκληθεί με τη διαφοροποίηση του υλικού ανάπτυξης στο οποίο καλλιεργούνται τα βλαστοκύτταρα ή μεταμοσχεύοντάς βλαστκύτταρα σε ένα όργανο του σώματος διαφορετικό από εκείνο που επάρθησαν. Αν και δεν υπάρχει, προς το παρόν, συμφωνία όσον αφορά τη φυσιολογική και θεραπευτική σημασία της πλαστικότητας των βλαστοκυττάρων πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τέτοια πολυδύναμα βλαστοκύτταρα βρίσκονται σε ιστούς ενηλίκων σε κατάσταση ύπνωσης και υπό ειδικές συνθήκες μπορούν να δραστηριοποιηθούν

Θεαρπευτικές εφαρμογές Βλαστοκυττάρων

Ενας σημαντικός αριθμός προσπαθειών έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για να χρησιμοποιηθούν τα βλαστοκύτταρα για θεραπευτικούς λόγους. Οι περισσότερες από αυτές τις προσπάθειες, με εξαίρεση αυτής της μεταμόσχευσης μυελού των οστών,   βρίσκονται ακόμα σε πειραματικό στάδιο και αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι σύντομα από τις προσπάθειες αυτές θα καταστεί δυνατή η θεραπεία πολλών παθ΄σεων όπως π.χ ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου1, η νόσος Parkinson, η νόσος Huntington, η κοιλιοκάκη, η καρδιακή ανεπάρκεια οστεοαρθρίτιδα κ.ά.

Σε κλινικό επίπεδο βλαστοκύτταρα έχουν χρησιοποιηθεί για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως βλέβες του Νωτιαίου Μυελού, κίρρωσης του ήπατος,περφερικών αγγειοπαθειών (Singec I, Jandial R, Crain A, Nikkhah G, Snyder EY (2007). “The leading edge of stem cell therapeutics”. Annu. Rev. Med. 58: 313–28. doi:10.1146/annurev.med.58.070605.115252. PMID 17100553. http://arjournals.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.med.58.070605.115252?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dncbi.nlm.nih.gov.

Assmus B, Schächinger V, Teupe C, et al. (December 2002). “Transplantation of Progenitor Cells and Regeneration Enhancement in Acute Myocardial Infarction (TOPCARE-AMI)”. Circulation 106 (24): 3009–17. doi:10.1161/01.CIR.0000043246.74879.CD. PMID 12473544. http://circ.ahajournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12473544.

Murphy JM, Fink DJ, Hunziker EB, Barry FP (December 2003). “Stem cell therapy in a caprine model of osteoarthritis”. Arthritis Rheum. 48 (12): 3464–74. doi:10.1002/art.11365. PMID

Η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση οργάνου, προερχομένου από βλαστικά κύτταρα ενήλικου, εγινε το 2008 στην Βαρκελώνη και αφορούσε την αντικατάσταση της τραχείας σε μια Κολομβιανή γυναίκα της οποίας το οργανο είχε καταστραφεί από φυματίωση

Τα βλαστκύτταρα στην αντιμετώπιση παθήσεων του Νευρικού Συστήματος

Πολλές παθήσεις του νευρικού συστήματος όπως η νόσος Parkinson, η νόσος Huntington, η νόσος Alzheimer, η πολλαπλή σκλήρυνση, η πλαγία μυατροφική σκλήρυνση, τα ΑΕΕ καθώς και οι κακώσεις του εγκεφάλου και του Νωτιαίου Μυελού χαρακτηρίζονται από την καταστροφή τόσο νευρώνων όσο και νευρογλοιακών κυττάρων. Είναι γνωστό ότι η αναγέννηση των νευρικών κυττάρων του ΚΝΣ είναι πολύ περιορισμένη και εξαιρετικά αργή και αυτό εν μέρει οφείλεται στο μικρό αριθμό βλαστοκυττάρων που υπάρχουν σε περιορισμένες περιοχές του ΚΝΣ. Υπό το πρίσμα αυτό η αντικατάσταση των βεβλαμένων κυττάρων από νέα υγιή κύτταρα προερχόμενα από βλαστοκύτταρα αποτελεί ένα μελλοντικό στόχο όχι μόνο για την ανακούφιση από τα συμπτώματα των ανωτέρω παθήσεων αλλά ακόμα και για την πλήρη ανατομική και λειτουργική αποκατάστασή τους.

Την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν πιστικές αποδείξεις προερχόμενες από έρευνες σε πειραματικά μοντέλα ζώων που μαρτυρούν την ικανότητα βλαστοκυττάρων, διαφόρου προέλευσης, να οδηγούν σε αναγέννηση καταστραμένων κυττάρων του ΚΝΣ.                                                                                                                                                  Τα εμβρυονικής προέλευσης βλαστοκύτταρα , σαν πολυδύναμα, όπως ήδη έχει αναφερθεί διαθέτουν απίστευτες ικανότητες μετεξέλιξης σε οποιαδήποτε κύτταρα του οργανισμού μας και φυσικά του ΚΝΣ. Η μεταμόσχευση όμως τέτοιων ανθρωπίνων αδιαφοροποίητων κυττάρων σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο ανεπιθύμητου βαθμού πολλαπλασιασμού που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκινωματωδών όγκων γι΄αυτό και τα κύτταρα αυτά, πέρα των ηθικών προβλημάτων που δημιουργεί η χρήση τους, σήμερα δεν θεωρούνται η καταλληλότερη πηγή βλαστοκυττάρων μέχρι να αναπτυχθεί η τεχνική του κατευθυνόμενου και ελεγχόμενου πολλαπλασιασμού. Άλλες πηγές προσπορισμού βλαστοκυττάρων για μεταμόσχευση στο ΚΝΣ και αναπτυξη νευρικών κυττάρων είναι τα εμβρυικά(πλακουντιακά) βλαστοκύτταρα, τα νευρικά βλαστοκύτταρα ενήλικος, τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα και τα βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών. Πρόσφατα οι Takahasi and Yamanaka καταφεραν να επαναπρογραμματίσουν ινοβλαστες ποντικών σε κύτταρα τα οποία μοιαζουν με εμβρυονικά βλαστοκύτταρα τα λεγόμενα ΄΄ επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα΄΄ (induced pluripotent stem cells).  Με την μέθοδο αυτή που γρήγορα χρησιμοποιήθηκε στον άνθρωπο κατωρθώθηκε η παραγωγή επαγομένων πολυδυνάμων κυττάρων από το δέρμα του ίδιου του ασθενούς και η διαφοροποίησή τους σε νευρικά κύτταρα που χάθηκαν από νευρο-εκφυλιστική νόσο ή από κακώσεις. Με τη μέθοδο αυτή πιστεύεται ότι μπορούμε να παρασκευάσουμε κύτταρα προσαρμοσμένα στα μέτρα κάθε νευρο-εκφυλιστικής πάθησης από την οποία πάσχει ένας ασθενείς και μεταμοσχεύοντάς τα στον ασθενή να αναστείλουμε ή να αποκαταστήσουμε την πάθησή του (εικόνα 1).

Εικόνα 1. Σχηματική παράσταση των διάφορων τύπων κυττάρων καθώς της προέλευσής των που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία παθήσεων του ΚΝΣ. Ανθρώπινα εμβρυονικά κύτταρα μπορούν να ληφθούν από την εσωτερική κυτταρική μάζα βλαστοκύστης. Εμβρυικά εγκεφαλικά κύτταρα μπορούν να ληφθούν από αποβληθέντα έμβρυα. Επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα μπορούν να ληφθούν με επανα-προγραμματισμό διαφοροποιημένων κυττάρων όπως π.χ ανθρώπιοι ινοβλάστες. Μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορούν να ληφθούν από αίμα του ομφάλιου λώρου ή από μυελό των οστών. Ολοι οι ανωτέρω διάφοροι τύποι κυττάρων μπορούν να διαφοροποιηθούν σε πρόδρομα νευρικά κύτταρα και να μεταμοσχευθούν στον πάσχοντα εγκέφαλο ( S. Gögel et al 2011).

Για όλα τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα έχουν γίνει προσπάθειες θεραπευτικής παρέμβασης με βλαστοκύτταρα και σε μερικές περιπτώσεις τα αποτελέσματα είναι αρκετά ενθαρυντικά όμως πολλά κυρίως μεθοδολογικά και λιγότερο ηθικά προβλήματα πρέπει να λυθούν για να μπορέσουμε να περάσουμε σε μαζικότερη εφαρμογή θεραπειών με βλαστοκύτταρα. Πρέπει όμως να γίνει σαφές η αποκατάσταση της ανατομικής και λειτουργικής ακεραιότητας το κατεστραμένου νευρικού ιστού δεν θα έχει μόνιμο αποτέλεσμα αν δεν αρθεί και ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας που δυστυχώς στα περισσότερα νευροεκφυλιστικά νοσήματα έχει σαν υπόστρωμα αυτοάνοσους ανοσολογικούς μηχανισμούς. Ετσι παράλληλα με την απομάκρυνση του αιτιολογικού παράγοντα θα πρέπει να τροποποιήσουμε ταυτόχρονα και και τη φλεγμονώδη αντίδραση προστατεύοντας τα υγιή νευρικά κύτταρα από την παραιτέρω εκφύλιση.

Τα νευροεκφυλιστκά νοσήματα του ΚΝΣ προσβάλουν, τουλάχιστον στην αρχική τους φάση, διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου με αποτέλεσμα και τα συμπτώματα να διαφέρουν από νόσο σε νόσο (εικόνα 2)

Εικόνα 2. Σχηματική παράσταση εγλεφάλου που απεικονίζει τις περιοχές   που προσβάλλονται   από διάφορες ασθένειες όπως η ν. Parkinson, ν. Huntington, ΑΕΕ και στις οποίες θα πρέπει να κατευθύνονται οι θεραπευτικές προσπάθεις με τη μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων. Η νόσος Huntington  προσβάλλει αρχικά τους GABAεργικούς νευρώνες του ραβδωτού σώματος και στη συνέχεια επεκτείνεται σε άλλες περιοχές. Η νόσος του Parkinsion χαρακτηρίζεται από εκφύλιση των ντοπαμινεργικών νευρώνων στο φακοειδή πυρήνα και στην ωχρά σφαίρα του νέο-ραβδωτού σώματος. Επί ΑΕΕ καταστροφή και εκφύλιση νευρώνων και νευρογλοίας μπορεί να πασουσιασθεί σε οποιαδήποτε περιοχή του εγκεφάλου

Νόσος Huntington

H νόσος Huntington είναι μια γενετική νόσος μεταβιβαζόμενη με αυτοσωματικό επικρατούντα μηχανισμό που οφείλεται σε μετάλλαξη γονιδίου που εδράζεται στο χρωμόσωμα 4 και το οποίο κωδικοποιεί μια κυτταροπλασματική πρωτεΐνη την χαντικτίνη (huntingtin) η λειτουργία της οποίας παραμένει άγνωστη αλλά αυξημένα επίπεδα της πρωτεΐνης αυτής οδηγούν σε προοδευτική  κυρίως των medium-spiny γκαμπαεργικών νευρώνων στο ραβδωτό σώμα. Οσο η νόσος εξελίσσεται τόσο και περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου προσβάλλονται όπως ο νεοφλοιός και ο ιππόκαμβος. Οι ασθενείς εκδηλώνουν σοβαρά κινητικά και νοητικά προβλήματα και συνήθως πεθαίνουν 10-20 χρόνια μετά την έναρξη της νόσου μια και μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι έχει προσδιορισθεί το υπεύθυνο για τη νόσο γονίδιο και η κωδικοποιούμενη από αυτό πρωτεΐνη, δεν έχει γίνει κατωρθωτή η ανάπτυξη κάποιας θεραπευτικής αγωγής που να μπορεί να τροποποιήσει την εξέλιξη της νόσου  

Καθώς κατά την αρχική φάση της νόσου προσβάλλονται και εκφυλίζονται κύτταρα ενός μόνο τύπου δηλαδή οι νευρώνες του medium spiny η νόσος Huntington μπορεί να αποτελεί και ένα καλό παράδειγμα για θεραπεία αντικατάστασης με βλαστοκύττρα ενός μόνο είδους κυττάρων τα οποία μεταμοσχευόμενα μπορούν να αντικαταστήσουν τον απωλεσθέντα ιστό και να αποκαταστήσουν επιτυχώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα το διαταραχθέν κύκλωμα φλοιού – ραβδωτού σώματος. Σε πειραματικά ζωικά μοντέλα με νόσο Huntington η μεταμόσχευση μη ανθρωπίνου ιστού ραβδωτού σώματος έχει δείξει σημαντικές βελτιώσεις τόσο ανατομικές όσο και συμπεριφεριολογικές.

Σαν πειραματικά μοντέλλα για τη μελέτη της νόσου Huntington  χρησιμοποιούνται επίμυες και πίθηκοι στους οποίους με τη χορήγηση καϊνικού οξέος (kainic acid)  ή κινολινικό οξέος quinolinic acid) τα οποία δρουν διεγερτικο-τοξικά προκαλούμε βλαβες στο δικτυωτό σώμα του εγκεφάλου παρόμοιες με αυτές της νοσου Huntington

Από το 1990 έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές  κλινικές μελέτες κατά τις οποίες πραγματοποιήθηκε  μεταμόσχευση εμβρυικών νευρικών ιστών στο ραβδωτό σώμα ασθενών με νόσο Huntington. O αριθμός των ασθενων που έχουν συμμετάσχει σε αυτές τις μελέτες είναι μικρός και τα αποτελέσματα όπως έχουν ανακοινωθεί προσμετρώντας την κλινική βελτίωση που παρουσίασαν οι ασενείς ποικίλει (Πίνακας 1).

Πίνακας 1. Κλινικές μελέτες μεταμόσχευσης ανθρωπίνου εμβρυικού εγκεφάλου σε ασθενείς με νόσο Huntington

Ειδικώτερα η Bachaud-Levi et all λαμβάνοντας υπ’ όψη τους τα αποτελέσματα 2 προηγηθεισών σημαντικών  μελετών σε πειραματόζωα με νόσο Huntington σύμφωνα με τις οποίες στη μεν πρώτη φάνηκε ότι η μεταμόσχευση εμβρυικών κυττάρων ιστού ραβδωτού σώματος οδήγησε σε μείωση της νευρωνικής δυσλειτουργίας (Nakao and Itakura 2000) στη δε δεύτερη μελέτη φάνηκε ότι το μόσχευμα ραβδωτού ιστού ενσωματώθηκε καλά και επιβίωσε αρκετά ανάμεσα στα προδευτικά εκφυλιζόμενα κύτταρα του ραβδωτού σώματος transgenic HD επίμυος προχώρησαν σε μεταμόσχευση εμβρυικών νευρικών κυττάρων ραβδωτού σώματος στο δεξιό και αριστερό ραβδωτό σώμα ασθενών με νόσο Huntington εκ των οποίων 3 από του 5 εμφάνισαν βελτίωση των κινητικών και γνωσιακών προβλημάτων τους.Τα κινητικά προβλήματα επανήλθαν μετά τα πρωτα 4 χρόνια από τη μεταμόσχευση αλλά η βελτίωση των γνωσιακών λειτουργιών διατηρήθηκε σταθερή.

Παρ’ όμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν και σε μια άλλη μελέτη στην οποία βρέθηκε σε νεκροτομικό υλικό  ότι σε δύο άτομα στα οποία είχε γίνει μεταμόσχευση εμβρυικού νευρικού υλικού που πάρθηκε από 5-8 δότες σε αμφότερους τους κερκοφόρους και φακοειδείς πυρήνες ασθενών με νόσο Huntington τα μοσχεύματα βρέθηκαν να είναι βιώσιμα αλλά η συνδέσιμότητάς τους με τους ιστούς του δέκτη ήταν περιορισμένη ενώ παράλληλα στους ασθενείς αυτούς δεν είχε παρατηρηθεί καμία κλινική βελτίωση.

Στη  μελέτη των Reuter et al  ένας από τους δύο ασθενείς με νόσο Huntington στους οποίους έγινε αμφοτερόπλευρη μεταμόσχευση στο ραβδωτό σώμα εμβρυικών ιστών ραβδωτού σώματος παρουσίασε βελτίωση της κινητικότητάς του και των ευρημάτων στα ραβδωτά σώματα όπως αυτά παρακολουθούντο με PET scans

O Capetian et al σε νεκροτομικό υλικό από έναν ασθενή ο οποίος πέθανε 6 μήνες μετά τη μεταμόσχευση βρήκε διαφοροποίηση και ενσωμάτωση του μεταμοσχευθέντος ιστού στους ιστούς του λήπτου χωρίς όμως ο ασθενής αυτός να παρουσιάσει καμία βελτίωση τόσο κινητικών όσο και των ψυχιατρικών του προβλημάτων.

Ο Cicchetti et al αναλύοντας τα νεκροτομικά ευρήματα 3 ασθενών που πέθαναν 10 χρόνια μετά τη μεταμόσχευση βρήκαν ότι παρά το γεγονός ότι οι μεταμοσχευθέντες ιστοί παρουσίαζαν διαφοροποίηση των κυττάρων τους και είχαν ενσωματωθεί με τους ιστούς του δέκτη εν τούτοις τα μεταμοσχευθένατ κύτταρα  έδειχναν μεγαλύτερη ταχύτητα εκφύλισης απ΄ ότι τα κύτταρα του δέκτη

Το συμπέρασμα που προκύπτει από τις ανωτέρω μελέτες είναι ότι τα κυτταρικά μοσχεύματα βλαστοκυττάρωνν σε ασθενείς με νόσο Huntington προσφέρουν βελτίωση σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών και για περιορισμένο χρονικό διάστημα και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να θεωρούνται σαν θεραπευτική στρατηγική για την αντιμετώπιση της πάθησης αυτής.   Το γεγονός ότι τα χρησιμοποιούμενα μοσχεύματα ραβδωτού σώματος παρ’ ότι δεν περιέχουν το παθολογικό γονίδιο του ασθενούς εν τούτοις ακολουθούν τη διαδικασία εκφυλισμού που ακολουθούν και τα κύτταρα του δέκτου μαρτυρά ότι το τοπικό περιβάλλον περιλαμβανομένης της ενεργοποίησης της μικρονευρογλοίας η οποία στρέφεται εναντίον του μοσχεύματος και των διεγερτικών τοξικών γλουταμινεργικών ερεθισμάτων του φλοιού δεν επιτρέπουν τη μακροχόνια επιβίωση του μοσχεύματος

Νόσος Parkinson

Η νόσος Parkinson  χρονία προοδευτικά εξελισσόμενη νευροεκφυλιστική πάθηση πο χαρακτηρίζεται από μια συνεχή και εκλεκτική απώλεια Ντοπαμινεργικών νευρώνων στην μέλαινα ουσία, ένα πυρήνα που εδράζεται στο μεσεγκέφαλ,ο με αποτέλεσμα τη συνεχή μείωση της παραγομένης Ντοπαμίνης κυρίως στο ραβδωτό σώμα. Κύτταρα της μέλαινας ουσίας προβάλλουν στο ραβδωτό σώμα μια υποφλοιώδη δηλαδή περιοχή η οποία συνεργάζεται στενά με το φλοιό. Η έλλειψη της Ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα είναι υπεύθηνη για τα περισσότερα συμπτώματα της νόσου όπως η βραδυκινησία, η κίνηση οδοντωτού τροχού κλπ.Η πρόδρομος της Ντοπαμίνης Λεβοντόπα και τα άλλα αντιπαρκινσονικά φάρμακα ανακουφίζουν μερικώς τα συμπτώματα της νόσου αλλά μετά από περίπου 5 χρόνια συνεχούς χρήσης της Ντοπαμίνης ο ασθενής γίνεται ανθεκτικός στο φάρμακο με αποτέλεσμα υποτροπής της δυσκινησίας.

Με δεδομένες τις προαναφερθείσες αδυναμίες των φαρμακευτικών θεραπειών έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες ανάπτυξης και εφαρμογής χειρουργικών παρεμβάσεων όπως π.χ οι θεραπείες μεταμόσχευσης. Μια τέτοια προσπάθεια είναι η μεταμόσχευση  εμβρυικών ντοπαμινεργικών κυττάρων μέλαινας ουσίας που αποσκοπεί στην αντικατάσταση των ντοπαμινεργικών νευρώνων του ραβδωτού σώματος σε ασθενείς οι οποίοι πλέον δεν ανταποκρίνονται στην Λεβοντόπα

Πίνακας Χ. Κλινικά αποτελέσματα ανοικτών κλινικών μελετών

GDNF=Glial-Derived Neutrophilic Factor, H&Y= Κλίμακα Hoehn and Yahr, UPDRS=Unified Parkinson Disease Rating Scale

Πίνακας Χ. Κλινικά αποτελέσματα διπλών τυφλών κλινικών μελετών

GDNF=Glial-Derived Neutrophilic Factor, H&Y= Κλίμακα Hoehn and Yahr, UPDRS=Unified Parkinson Disease Rating Scale Σφαιραμίνη = Καλλιεργημένα ανθρώπεια κεχρωσμένα κύτταρα αμφιβληστροειδούς  προσκολλημένα σε μικρομεταφορείς χοίρειας ζελατίνης.                                                                                                                                                                                    Το   CERE-120  είναι ένα πειραματικό υλικό το οποίο αποτελείται από ένα αδενο-σχετιζόμενο ιό (ΑΑV)  o οποίος επεξεργάσθηκε έτσι ώστε να μεταφέρει το ανθρώπειο γονίδιο για τη neurturin, ένα νευροτροφικό αυξητικό παράγοντα

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των ανοικτών κλινικών μελετών με αυτά των διπλών τυφλών μελετών βλέπει κανείς ότι η κλινική αποτελεσματικότητα των δευτέρων είναι μειωμένη κατά 50%-70% . Μόνο τα χοίρεια μεσεγκεφαλικά εμβρυϊκά μοσχεύματα στις διπλές τυφλές μελέτες έδειξαν καλύτερα αποτελέσματα από το placebo (sham surgery)